12. okt. 2015

Ólaf á Bessastaði

Forseti lýðveldisins var í útvarpsviðtali um helgina þar sem hann sagðist ekki ætla að tilkynna um framtíðaráform sín fyrr en um áramót. Það gerði hann til að þjóðin fengi ráðrúm til að ræða embættið og framtíð þess.

Það er því best að taka hann á orðinu. Ég hef haft sæmilega gaman af þessum leik, þ.e. að velta fyrir mér hver gæti orðið næsti forseti. Fjölmargir hafa verið nefndir til sögunnar og vissulega eru margir í þeim hópi sem ég myndi treysta til að gegna starfinu vel. En það var þó ekki fyrr en nýverið sem ég varð algjörlega sannfærður um það hver væri rétti einstaklingurinn fyrir embættið. Það var þegar ég las samantekt Jennýar Stefaníu Jensdóttur, formanns Gagnsæis – samtaka gegn spillingu, á árangri Ólafs Þórs Haukssonar, sérstaks saksóknara í dómsmálum sem tengjast hruninu. Hann hefur fengið um helming ákærðra dæmda og fyrir Hæstarétti hefur verið sakfellt í um 90% tilfella.

Það var augljóst árið 2008 að starf sérstaks saksóknara var ekki eftirsótt í lögfræðingastétt, en það var stofnað til að rannsaka grun um refsiverða háttsemi í aðdraganda, tengslum við og í kjölfar atburða er leiddu til bankahrunsins og til að saksækja ef ástæði þótti til. Enginn sótti um starfið þegar það var auglýst og því tók Björn Bjarnason dómsmálaráðherra þá farsælu ákvörðun að skipa Ólaf Þór, þá sýslumann á Akranesi, í embættið. Hann hefur síðan náð miklum árangri, m.a. með dómum Hæstaréttar yfir forsvarsmönnum Kaupþings og Landsbankans, þrátt fyrir mikinn áróður gegn honum sem rekinn hefur verið af lögfræðingum, útrásarvíkingum og þingmönnum og formanni Sjálfstæðisflokksins.

Ef það er hægt að halda því fram að hér hafi farið fram uppgjör við þá sem ollu efnahagshruninu 2008 þá hefur það annars vegar fari fram á vegum Rannsóknarnefndar Alþingis á bankahruninu og hins vegar á vegum Ólafs Þórs og hans starfsfólks. Enda hefur ríkisstjórn Sjálfstæðislfokks og Framsóknarflokks reynt að koma í veg fyrir þetta uppgjör eins og hægt er, t.d. með miklum niðurskurði á fjárveitingum til Sérstaks saksóknara.

Nú nýverið sagði þingmaður Sjálfstæðisflokksins að ríkisstjórnarflokkarnir ætluðu ekki að gera þær breytingar sem Alþingi ákvað að grípa til í kjölfar efnahagshrunsins, m.a. með stjórnsýsluúttekt á Fjármálaeftirlitinu og Seðlabankanum. Ríkisstjórnin hefur einnig stöðvað rannsókn á einkavæðingu bankanna sem átti að fara fram samkvæmt ályktun Alþingis 7. nóvember 2012. Þingmaður Sjálfstæðisflokksins hefur lýst þessari stefnu þannig að nú þurfi þjóðin að horfa fram á við og hætta að eyða kröftum sínum í að „endurskoða fortíðina“. Verðandi varaformaður Sjálfstæðisflokksins orðaði sömu stefnu þannig að rannsóknarskýrsla Alþingis væri að þvælast fyrir flokknum tímabundið.

Næsta vor fær þjóðin tækifæri til að velja sér forseta sem gæti orðið mótvægi við þessa spilltu stjórnmála- og viðskiptamenningu. Þannig mætti reka slyðruorðið af forsetaembættinu sem hefur fylgt því frá því að núverandi forseti tók að sér klappstýruhlutverk útrásarinnar, gerðist persónulegur vinur dæmdra efnahagsbrotamanna og sæmdi þá fálkaorðunni. Ólafur Þór Hauksson hefur sýnt fram á það með yfirvegaðri framgöngu og árangri í starfi að hann er einmitt rétti maðurinn til að taka við forsetaembættinu.