tag:blogger.com,1999:blog-109787092024-03-07T04:46:58.531+00:00Guðmundur HörðurGuðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.comBlogger488125tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-11137134177800351062024-02-22T14:16:00.006+00:002024-02-22T14:16:59.453+00:00Don Kíkóte orkuumræðunnar og hundar sem elta eigið skott Það hefur verið dapurlegt en samt eilítið kómískt að fylgjast með orkuumræðunni undanfarið. Stjórnmálafólk og talsfólk orkufyrirtækja minnir á hund sem hleypur í hringi á eftir eigin rófu - það er mikið hlaupið og gelt en samt vita allir sem á horfa að markmiðið er illa valið og óraunhæft. Einkar áhugavert hefur verið að fylgjast með umhverfis- og orkumálaráðherra í þessari umræðu. Hann ber sjálfur ábyrgð á því að búa til óraunhæfar væntingar með afar misheppnaðri skýrslu um stöðu orkumála í ársbyrjun 2022. Orkufyrirtækin hafa síðan flaggað þeim óraunhæfu hugmyndum sem þar eru settar fram um gjörnýtingu landsins í þágu raforkuframleiðslu og kryddað þær með áróðursherferð um yfirvofandi orkuskort í raforkuríkasta landi heims. Svo rammt hefur kveðið að þessu af hálfu orkufyrirtækjanna að umhverfisráðherra <a href="https://www.ruv.is/frettir/innlent/2023-03-15-vill-ad-fyrirtaekin-haetti-ad-kvarta-og-standi-med-stjornvoldum">baðst vægðar á ársfundi Samorku</a> í fyrra og bað fyrirtækin um að hætta að kvarta yfir aðgerðarleysi stjórnvalda, enda hefði engin ríkisstjórn þjónustað orkufyrirtækin eins vel og sú sem nú er við völd. Þar rataðist honum satt orð á munn, því þótt það þjóni pólitískum hagsmunum þingmanna VG og Sjálfstæðisflokks að láta eins og milli þeirra sé djúpstæður ágreiningur í virkjanamálum þá er það líklega þingkona Framsóknarflokksins sem hefur komist næst því að segja satt og rétt frá stöðunni í orkumálum í nýlegu viðtali við Morgunblaðið: „Ég hef ekki séð eitt mál, sem tengist orkumálum, sem ekki hefur verið samþykkt í ríkisstjórnarflokkunum þremur. … Ég sé ekki alveg hvar núningurinn er.“ Hún benti réttilega á að Sjálfstæðisflokkurinn færi með umhverfis- og orkumálin og hann væri mjög óskýr í sínum málflutningi um það hvar vandinn lægi og til hvaða mála þingmenn ættu að taka afstöðu til. Það er ekki annað hægt en að finna til með þingkonu Framsóknarflokksins sem þarf að vinna með samstarfsflokkum sem nýta hvert tækifæri til að ala á upplýsingaóreiðu um orkumál.<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF6jLVt3HZkYkI3cOVDzii3nMfNvYaPBRqBnTlZyisiTKs-BeZCZ-xdKZ0td0R6gSeE6YqJquyc9lSS__1SNuebquDs3ohqyENvILQHtZxVzfWWeDrJF6QJkDUvHy9QCmDxAUSHAJb70DvPpDmvZivRQLRrhNrp31oZT7jGOItuBqv92hAS9XH/s1080/orkaaratuga2.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1021" data-original-width="1080" height="379" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF6jLVt3HZkYkI3cOVDzii3nMfNvYaPBRqBnTlZyisiTKs-BeZCZ-xdKZ0td0R6gSeE6YqJquyc9lSS__1SNuebquDs3ohqyENvILQHtZxVzfWWeDrJF6QJkDUvHy9QCmDxAUSHAJb70DvPpDmvZivRQLRrhNrp31oZT7jGOItuBqv92hAS9XH/w400-h379/orkaaratuga2.png" width="400" /></a></div><br />Þingmönnum Viðreisnar, Miðflokks og Sjálfstæðisflokks hefur orðið tíðrætt um hægagang í orkumálum og umhverfisráðherra hefur gengið svo langt að tala um „algjöra stöðnun“ í orkuframleiðslu á undanförnum fimmtán árum. Engu að síður hefur aukning uppsetts rafafls undanfarinn áratug verið meiri en bæði áratugina 1983-1992 og 1993-2002 (sjá mynd að ofan). Aukningin stenst hins vegar auðvitað ekki samjöfnuð við áratuginn 2003-2012 (Kárahnjúkavirkjun og Hellisheiðarvirkjun) og 7. og 8. áratuginn (Búrfellsvirkjun, Hrauneyjafossvirkjun og Sigölduvirkjun) þegar tvö jökulfljót voru virkjuð sérstaklega fyrir stóriðju. En þessar tölur sýna svart á hvítu hversu galin umræðan um orkuskort er, ekki nema að orkufyrirtækin hafi misst tökin á rekstri orkukerfisins og selt meiri orku en þau geta framleitt.<br /><br />Umhverfisráðherra og margir aðrir stjórnmálamenn virðast því hafa tekið sér hlutverk Don Kíkóta þegar þeir ráðast á ímyndaðan andstæðing í formi orkuskorts. Enda verður þessum stjórnmálamönnum yfirleitt svarafátt þegar þeir eru beðnir um nákvæma útlistun á því hvað þeir vilji gera til að takast á við skortinn. Vill Sjálfstæðisflokkurinn draga úr eignarrétti landeigenda og rétti þeirra til að ráðstafa eigin landi? Vill Viðreisn draga úr réttindum almennings til að hafa áhrif á nærumhverfi sitt eða hafa skipulagsvaldið af sveitarfélögunum? Vill Miðflokkurinn skylda orkufyrirtækin með lögum til að reisa óhagkvæmar virkjanir sem munu leiða til verðhækkana á raforku til almennings? Svona spurningum þurfa orkuriddarar Alþingis að svara í stað þess að grípa til innihaldslausra upphrópana. Það hafa vissulega orðið grundvallarbreytingar á virkjanamálum á síðustu árum og áratugum sem gera það að verkum að það hefur dregið úr áhrifum alþingismanna þegar kemur að raforkumálum, að rammaáætlun undanskilinni. Frá 2003 hefur verið komið á samkeppnismarkaði sem gerir raforkukerfið allt flóknara í vöfum, dregur úr heildarsýn og fjarlægir stjórnmálamenn frá ákvörðunum um einstaka virkjanir. Við sjáum líka að orkufyrirtækin virðast eiga í vandræðum með að fóta sig í þessu nýja umhverfi, til marks um það er t.d. <a href="https://www.mbl.is/frettir/innlent/2023/12/28/osammala_um_meintan_leka/">umræðan um</a> raforkuleka milli kerfa stórkaupenda og heimila, <a href="https://www.mbl.is/frettir/innlent/2024/02/15/samningur_stornotenda_til_rannsoknar/">rannsókn Samkeppniseftirlitsins</a> á Landsvirkjun og <a href="https://www.visir.is/g/20242516571d/leggjast-yfir-um-deilt-gjald-sem-faerdist-yfir-a-al-menning">nýlegt dómsmál</a> þar sem eitt ríkisfyrirtæki á orkumarkaði kærir annað. Alþingismenn eru orðnir svo <a href="https://www.ruv.is/frettir/innlent/2024-02-14-vafi-um-ny-raforkulog-neydarhemill-heimilanna-geymdur-i-nefnd-404992">áhrifalitlir í raforkumálum</a> að þeir geta ekki einu sinni gegnt þeirri sjálfsögðu skyldu sinni að tryggja það að almenningur, sem notar minna en 5% af raforku í landinu, eigi forgangsrétt að henni og þurfi ekki að sitja undir fráleitum áróðri orkufyrirtækjanna um að heimilin í landinu séu á barmi rafmagnsleysis.<br /><br />Landsvirkjun stefnir nú hraðbyri að fyrstu stórvirkjuninni í byggð, Orkuveita Reykjavíkur þenur út virkjanasvæðið á Hellisheiði og HS Orka á Reykjanesi, meira að segja í hinum einstöku Eldvörpum. Þá á hálendið undir högg að sækja þar sem Landsvirkjun hefur auglýst útboð fyrir stóran vindmyllugarð í anddyri þess og Alþingi hefur aftur opnað á möguleika Landsvirkjunar til að reisa Skrokkölduvirkjun í hjarta hálendisins. Þá er allt í einu er farið að ræða fráleitar hugmyndir um virkjanir í Hvalá á Ströndum, í friðlandinu í Vatnsfirði og í Ölfusdal við Hveragerði eins og ekkert sé eðlilegra. Þar að auki hefur Landsvirkjun boðað eðlilegar stækkanir á virkjunum sem þegar hafa verið reistar. Þannig að þrátt fyrir tröllasögur um annað þá er það náttúruverndin sem á undir högg að sækja þessa dagana en ekki orkufyrirtækin. En einhverra hluta vegna kýs stjórnmálafólk og fjölmiðlar að enduróma tröllasögurnar frekar en að fjalla t.d. um það hvort orkufyrirtækin og opinberar stofnanir ráði við rekstur raforkukerfisins á samkeppnismarkaði, hvort fyrirtækin geti mögulega skapað meiri verðmæti úr þeirri orku sem nú þegar er virkjuð, hvort aukin sókn fyrirtækja í óhagkvæmari virkjanakosti muni leiða til hækkunar orkuverðs á almenning og fyrirtæki og hvort kostnaðurinn við fjölgun milliliða á raforkumarkaði kunni að koma niður á neytendum, en nú eru starfandi níu raforkusölufyrirtæki á okkar örlitla smásölumarkaði. Er til of mikils ætlast að alþingis- og fjölmiðlafólk hugi að hagsmunum náttúru og neytenda í stað þess að enduróma í sífellu áróðursbumbur virkjanaiðnaðarins.<p></p>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-19249560295933710212023-09-04T08:54:00.005+00:002023-09-04T08:54:51.715+00:00Aldarlöng ítök í bankakerfinu Afskipti Bjarna Benediktssonar, fjármálaráðherra og formanns Sjálfstæðisflokksins, af bankakerfinu hafa enn einu sinni valdið almennri óánægju í samfélaginu. Þessi afskipti hans hafa nú staðið í rúman áratug og eru vel skjalfest í dómsskjölum og Rannsóknarskýrslu Alþingis um bankahrunið. Afskipti fjölskyldu Bjarna, svonefndrar Engeyjarættar, af bankakerfinu ná hins vegar miklu lengra aftur í söguna, eða rúma öld — fjórar kynslóðir.<div><br /></div><div><a href="https://gudmundurhordur.medium.com/aldarl%C3%B6ng-%C3%ADt%C3%B6k-%C3%AD-bankakerfinu-291ef471411f">Nánar á gudmundurhordur.medium.com</a>.</div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-25163000948820848972023-06-21T10:36:00.001+00:002023-06-21T10:37:22.100+00:00Maðurinn sem kunni ekki að segja neiÉg ímynda mér að ævi Jóhannesar Nordal sé efniviður í meiriháttar pólitískt drama. Þá á ég við eitthvað í anda Borgen eða House of Cards. Maðurinn var bankastjóri stærsta viðskiptabankans og síðar Seðlabankans í áratugi og stjórnarformaður stærsta orkufyrirtækis landsins í þrjátíu ár. Hann var efnahagsráðgjafi og persónulegur vinur fjölmargra helstu stjórnmálaleiðtoga borgaralegu flokkanna sem sóttust eftir að fá hann á framboðslista og buðu honum meira að segja stól forsætisráðherra — og eiginlega annað hvert starf sem losnaði í efstu lögum stjórnkerfisins ef marka má bókina. Og svo virðist sem Jóhannes hafi verið sú manngerð sem kunni ekki — eða kunni ekki við — að segja nei því það hlóðust á hann ábyrgðahlutverkin, sum hver sem hafa vart farið saman í nútímaljósi. Að minnsta kosti þætti það varla við hæfi í dag að einn og sami maðurinn gætti efnahagslegs stöðugleika sem Seðlabankastjóri á sama tíma og hann leiddi stærstu fjárfestingar þjóðarinnar í hlutverki sínu sem stjórnarformaður Landsvirkjunar.<br /><br />En þrátt fyrir veigamikið hlutverk Jóhannesar í valdakerfinu þá stendur ævisagan Lifað með öldinni ekki undir væntingum um pólitískt drama eða sögulegar uppljóstranir. Hún er aftur á móti gott yfirlitsrit fyrir alla þá sem hafa áhuga á stjórnmála- og efnahagssögu 20. aldar.<div><br /></div><div>Pistillinn er birtur í heild sinni á <a href="https://medium.com/@gudmundurhordur/maðurinn-sem-kunni-ekki-að-segja-nei-9fdf4cf4d2aa">medium.com/gudmundurhordur</a>.</div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-77386505949609956732023-05-25T08:58:00.007+00:002023-05-25T08:58:46.808+00:00Helgisagan um þjóðarsátt<p>Formaður Sjálfstæðisflokksins og fjármálaráðherra birti nýverið <a href="https://www.visir.is/g/20232401735d/gomul-sannindi-og-ny">pistil á Vísi</a> þar sem hann leggur sitt af mörkum við smíðina á goðsögninni um þjóðarsáttina 1990. Frasarnir sem hann notar einkennast af nokkrum helgisögublæ – samhent átak, framfarabraut og hvorki meira né minna en nýtt upphaf þjóðar. Litlu síðar mætti svo hagfræðingur í Vikulok Rásar 1 sem gekk svo langt í trúarlegri upphafningu þjóðarsáttarinnar að það jaðraði við hagfræðilega nýaldarhyggju: „Svona eru peningamálin, ef þú bara ákveður að lækka verðbólguna og allir taka þátt þá nærðu henni niður.“ Tilgangurinn með þessari helgisögusmíð er auðvitað sá að sannfæra launafólk um að það beri mesta ábyrgð á verðbólgunni og að það þjóni hagsmunum þess best að biðja ekki um kjarabætur sem halda í við verðhækkanir. Þannig hverfi verðbólgan eins og dögg fyrir sólu. Ef við horfum hins vegar aftur í tímann og jafnvel út fyrir landsteinana þá áttum við okkur fljótt á því að helgisögusmíðin um þjóðarsátt er sérkennilega mikil einföldun á veruleikanum. Fyrir þeirri fullyrðingu vil ég nefna þrjár ástæður:<br /><br />1. Verðbólga var á nær stöðugri niðurleið frá 1980 og fram að þjóðarsáttarsamningunum 1990, fyrir utan árið 1983 þegar verðbólgan reyndist sú hæsta sem mælst hefur hér á landi. Árið 1980 var verðbólga 59% en var komin niður í 21% árið 1989, þ.e. ári áður en þjóðarsáttarsamningar voru undirritaðir og hafði þá lækkað um 38 prósentustig. Á jafn löngu tímabili eftir þjóðarsátt, þ.e. frá 1990 til 1999 lækkaði verðbólgan um 13 prósentustig. Þannig náðist þrefalt meiri árangur í að kveða niður verðbólgu á níu ára tímabili fyrir þjóðarsátt en á jafn löngu tímabili eftir hana. Líklega var árangursríkasta ákvörðunin á þessari vegferð vaxtafrelsið 1984 sem tók á þeim verðbólguhvata sem neikvæðir útlánavextir höfðu verið í pólitískt reknu bankakerfi. Um jákvæð áhrif þessa er meðal annars fjallað í nýlegri ævisögur Jóhannesar Nordal, Lifað með öldinni, þar sem segir að frá 1981 til 1991 hafi sparnaður í hagkerfinu tvöfaldast, farið úr 50% af landsframleiðslu í rúmlega 100%. Þessi stóraukni sparnaður hafi stuðlað að betra jafnvægi í hagkerfinu.<br /><br />2. Eins og sést á myndinni hér að neðan var hækkun verðbólgu á 8. áratugnum alþjóðlegt vandamál og lækkun verðbólgunnar á seinni hluta þess 9. og alls 10. áratugarins var líka alþjóðleg þróun. Olíukreppan á 8. áratugnum er augljós hvati fyrir hækkun verðbólgu á alþjóðavísu en hröð lækkun olíuverðs á seinni hluta 9. áratugarins og alþjóðavæðing framleiðslu og fjármagns á 10. áratugnum eru líklega helstu ástæður lækkunar verðbólgu. Þannig fór meðaltalsverðbólga í þróuðum ríkjum (advanced eonomies) úr því að vera í kringum 12% á 8. áratugnum í um 2% á þeim 10. og fram að þeirri hækkun verðbólgu sem við höfum séð á allra síðustu misserum.<br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxtH5Ufl6at8haXNAxUiJvnCrEBm4lRZ6Nyd0FLdeHAWG4uaZSjouN5kXsdnChZteCTRNr0s7ots-rcMCvCyBpVdQU_cEfEpPWiAu_Yu9G9ZNgAta4dLbgXaMJR_qZiMlcIj5sEvuLEvAsCvDNjJIz5_elE82YO_ocHsf8obhOlafr4iK-gQ/s1408/verdbolga1979-2000.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="694" data-original-width="1408" height="316" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxtH5Ufl6at8haXNAxUiJvnCrEBm4lRZ6Nyd0FLdeHAWG4uaZSjouN5kXsdnChZteCTRNr0s7ots-rcMCvCyBpVdQU_cEfEpPWiAu_Yu9G9ZNgAta4dLbgXaMJR_qZiMlcIj5sEvuLEvAsCvDNjJIz5_elE82YO_ocHsf8obhOlafr4iK-gQ/w640-h316/verdbolga1979-2000.png" width="640" /></a></p>3. Í nýlegri bók Stefáns Ólafssonar, Baráttan um bjargirnar, eru rök færð fyrir því að áhrif þjóðarsáttarinnar hafi verið ofmetin. Hann heldur því fram að breytt gengisstefna, þ.e. aukið gengisaðhald eftir 1990, hafi haft meiri áhrif á að verðbólga lækkaði en hófstilltar launakröfur stéttarfélaga. Þá hafi frá árinu 2001 verið tekið upp verðbólgumarkmið sem fól í sér mikið aðhald gegn gengisfalli og tilheyrandi verðbólgu. Stefán telur að gengi krónunnar sýni fram á þennan árangur en meðalbreyting á raungengi frá 1960 til 1990 hafi verið 1,4% lækkun en frá 1991 til 2020 hafi orðið viðsnúningur með meðaltalshækkun um 0,1% á ári. Þannig hafi breytt gengisstefna verið „meginástæðan fyrir því að verðbólgan komst á mun lægra stig en áratugina þrjá á undan og að úr hinum miklu sveiflum og sviptingum í hagstjórninni dró.“<p style="margin: 0px 0px 3rem;"><br />Það er rannsóknarefni hvernig helgisögur verða til í nútímasamfélagi. Í tilfelli þjóðarsáttarinnar er þó augljóst að þar hafa margir háskólahagfræðingar og stjórnmálamenn og samtök atvinnurekenda haft mest áhrif. Fjölmiðlar hafa síðan endurómað áróðurinn, t.d. þótti fréttamanni Stöðvar 2 óhætt að fullyrða í frétt árið 2018: „Það er margra áratuga hagsaga íslensks þjóðfélags að óábyrgar launahækkanir hafa keyrt upp verðbólgu og eyðilagt framkvæmd sjálfstæðrar peningastefnu í landinu.“ Fréttastofa RÚV hélt því síðan óhikað fram árið 2020 að það hafi verið „hófleg launahækkun“ þjóðarsáttarsamninganna sem hefði tekist að „hemja verðbólguna og við tóku ár með efnahagslegum stöðugleika.“ En þegar öllu er á botninn hvolft voru það líklega vaxtafrelsið, gengisaðhald, lækkun olíuverðs og alþjóðavæðing framleiðslu og fjármagns sem höfðu mest áhrif á það að hér komst á verðstöðugleiki.<br /><br />Pistillinn var fyrst birtur á Vísi.is.</p>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-32646325702277960832023-03-23T11:35:00.002+00:002023-06-21T11:36:49.461+00:00Hægri stjórnin sem hótaði hernum Sagan af leiðtogafundinum í Höfða árið 1986 er vel þekkt og ekki síst það afrek íslenskra stjórnvalda að taka á móti Reagan og Gorbachev og heimspressunni með fárra daga fyrirvara. En það er önnur saga sem tengist fundinum í Höfða sem er ekki eins vel þekkt þó að hún hafi varðað hagsmuni Íslands með beinni hætti en sjálfur leiðtogafundurinn. Það er saga tveggja ára langrar deilu íslenskra og bandarískra stjórnvalda, hótana hægri stjórnar Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks um brottvísun bandarískra hersins frá Keflavík, leynilegra samningafunda og neyðarfundar bandaríska þingsins.<div><br /></div><div><a href="https://medium.com/@gudmundurhordur/h%C3%A6gri-stj%C3%B3rnin-sem-h%C3%B3ta%C3%B0i-hernum-870591b75142">Pistillinn er birtur í heild sinni á medium.com</a>.</div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-1581366996377085392022-11-23T11:38:00.002+00:002023-06-21T11:39:04.614+00:00Ingibjörg og JónasSagnfræðingafélagið efndi nýverið til málþings um Ingibjörgu H. Bjarnason, fyrstu konuna sem var kosin á Alþingi. Kristín Ástgeirsdóttir flutti þar erindi sem hún nefndi Málsvari kvenna eða „besta sverð íhaldsins“? Erindið var vel flutt og ályktanir um mikilvægan þátt Ingibjargar í stjórnmálasögunni skýrar og vel rökstuddar. Það eru samt nokkur atriði sem rétt er að bregðast við í tengslum við umfjöllun Kristínar um Jónas Jónsson frá Hriflu, samskipti hans við Ingibjörgu og afstöðu hans til kvenréttinda og menntunar kvenna.<div><br /></div><div><a href="https://medium.com/@gudmundurhordur/ingibj%C3%B6rg-og-j%C3%B3nas-60303e275abe">Pistillinn er birtur í heild sinni á medium.com</a>.</div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-60060692766587569542022-10-30T17:26:00.000+00:002022-10-30T17:26:01.517+00:00Rangar ályktanir dregnar af gjaldþroti ÍbúðalánasjóðsÞað er líklega ekkert mikilvægara stjórnmálamanni en að njóta almenns trausts. Þess vegna kemur það mér alltaf jafn mikið á óvart þegar stjórnmálamenn draga ályktanir í mikilvægum málum sem virðast hvorki byggja á rökum né reynslu. Það treysta nefnilega fáir stjórnmálamanni sem byggir afstöðu sína á kreddum og alvöruleysi. Viðbrögð sjálfstæðismanna við fyrirsjáanlegu og yfirvofandi gjaldþroti Íbúðalánasjóðs hafa því komið mér á óvart, ekki síst þar sem það blasir við öllum að Sjálfstæðisflokkinn bráðvantar að sannfæra fleiri kjósendur um að honum sé treystandi fyrir efnahagsmálum.<br /><br />Gjaldþrot Íbúðalánasjóðs (nú ÍL-sjóður) hefur verið fyrirsjáanlegt um árabil, enda ekki að ástæðulausu sem Alþingi ákvað árið 2010 að setja á fót sérstaka rannsóknarnefnd valinkunnra sérfræðinga sem var falið að rannsaka málið. Skýrsla nefndarinnar var birt árið 2013 og þar er m.a. fjallað um ábyrgð stjórnmálamanna á lögum sem samþykkt voru árið 2004 og leiddu til þeirra kerfisbreytinga sem kosta munu almenning um 50-200 milljarða króna þegar upp verður staðið. Þar segir í kafla 9.4.6: „Fyrir Alþingi var lagt lagafrumvarp um nýtt form á fjármögnun Íbúðalánasjóðs sem fól í sér mikla áhættu fyrir ríkissjóð … Frumvarpið gerði ráð fyrir að fjármögnunarbréf sjóðsins yrðu hvorki innkallanleg né lántakar þyrftu að greiða uppgreiðslugjald. Það voru mistök. … Alþingi samþykkti lögin þrátt fyrir aðvaranir Seðlabankans. … Ábyrgðin er fyrst og fremst þingsins að samþykkja gölluð lög.“<br /><br />Það vekur óneitanlega athygli að meðal þeirra þingmanna sem greiddu þessu gallaða frumvarpi atkvæði sitt eru báðir þeir menn sem nú eru í framboði til formanns Sjálfstæðisflokksins, orkumálaráðherrann Guðlaugur Þór Þórðarson og Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra, sá hinn sami og telur sig nú hæfan til að gæta hagsmuna skattgreiðenda í málinu. Þeir Guðlaugur og Bjarni kunna að halda því fram núna að þingmenn hafi á sínum tíma verið fullvissaðir um að Íbúðalánasjóður myndi grípa til almennrar áhættustýringar sem átti að koma í veg fyrir að skattgreiðendur sætu uppi með milljarða tjón. En þá hafa þeir greinilega hvorki tekið mark á viðvörunum Seðlabankans né lagt við hlustir í þingsal þegar flokksbróðir þeirra, Pétur Blöndal, varaði við afleiðingum frumvarpsins. Hann sagði í þingræðu þann 29. mars 2004 að sá augljósi vandi sem frumvarpið skapaði væri óleysanlegur. Gert væri ráð fyrir að skuldabréf sjóðsins yrðu seld með óbreytanlegum vöxtum til framtíðar og ef vextir lækkuðu niður í það sem tíðkaðist í löndunum í kringum okkur þá gæti þetta orðið „óskaplegur baggi fyrir ríkissjóð … Ríkissjóður er með ábyrgð á þessum bréfum en hefur enga útgönguleið ef vextir lækka mjög mikið. Það getur orðið mjög þungbært fyrir ríkissjóð. … Menn þurfa að átta sig á þessu og ganga með galopin augun af því að þeir eru að taka á sig mjög mikla skuldbindingu fyrir ríkissjóð og ég vara við því.“<br /><br />Því miður virðist mannvalið í Sjálfstæðisflokknum heldur hafa versnað síðan þessi orð féllu og þekking innan hans á hagstjórnarmálum síst hafa aukist. Að minnsta kosti ef tekið er mið af ályktunum sem þingmenn Sjálfstæðisflokksins virðast hafa dregið af þessu örlagaríka frumvarpi sem þingmenn Sjálfstæðisflokksins greiddu atkvæði sitt árið 2004. Þannig skrifaði t.d. þingmaður flokksins grein á liðnu ári þar sem hann heldur því fram að saga Íbúðalánasjóðs sýni fram á að ríkið eigi ekki að vasast í rekstri fjármálastofnana, en nefnir ekki einu orði mistökin sem þingmenn sjálfstæðisflokksins gerðu við lagasetninguna 2004. Það er svona eins og að horfa á skip sigla á ísjaka og sökkva og álykta út frá því að skip eigi ekki að vasast í því að sigla, frekar en að styrkja hefði þurft stefni skipsins eða hafa einhvern á útkikki. Annar þingmaður Sjálfstæðisflokksins tók nýverið viðtal við fjármálaráðherra þar sem sá síðarnefndi lýsti því ágætlega hvernig áhættan sem hann og aðrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins tóku með lögunum árið 2004 hefði „raungerst.“ En spyrillinn, þingmaður flokksins, var svo uppfullur af pólitískum kreddum að hann áttaði sig ekki á orsökum og afleiðingum málsins og ályktaði að gjaldþrot Íbúðalánasjóðs sýndi fram á að rekstur opinberrar lánastofnunar eða samfélagsbanka væri „bara vitleysa.“ Ef þingmanninum þykir þetta frambærilegur málflutningur þá má eflaust gagnálykta á jafn grunnhygginn hátt að bankahrunið 2008, sem kostaði almenning ómældar fjárhæðir og erfiðleika, hafi sýnt fram á að rekstur banka í einkaeigu sé bara vitleysa.<br /><br />Það er óumdeilt að gjörðir þingmanna Sjálfstæðisflokksins 2004 eru orsök þess að almenningur situr nú uppi með skuldir Íbúðalánasjóðs á sínum herðum. Afleiðingar málsins virðast hins vegar ætla að verða umdeildari. Þingmenn Sjálfstæðisflokksins virðast draga þann lærdóm einan að fjármálastarfsemi eigi aldrei að vera rekin á samfélagslegum forsendum. Aðrir hljóta þá að álykta að málsvarar Sjálfstæðisflokksins séu enn það kreddufastir og alvörulausir að þeim sé ekki treystandi fyrir efnahagsstjórninni. Annað væri „bara vitleysa.“Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-40786864798371411102022-09-12T18:16:00.000+00:002022-09-12T18:16:02.977+00:00Efnahagsleg áhætta virkjanastefnunnarLandsvirkjun hefur vegnað vel á síðustu misserum, ekki síst vegna mikilla verðhækkana á álmörkuðum á liðnu ári og fyrstu tveimur mánuðum þessa árs. Fram hefur komið að rekstrartekjur fyrirtækisins á fyrri helmingi ársins hafi verið hærri en nokkru sinni. Það er því sannarlega ástæða til að gleðjast yfir þeirri stöðu sem Landsvirkjun er í þessa stundina ‒ er á meðan er. En verandi reynslunni ríkari eftir hrun alþjóðlegra fjármálamarkaða 2008 þá verðum við að gera ráð fyrir þeim möguleika að veður skipist fljótt í lofti.<br /><br />Samkvæmt S&P er Landsvirkjun með lánshæfismatið BBB+. Í BBB flokk falla fyrirtæki sem eru talin hafa burði til að standa við skuldbindingar sínar í núverandi ástandi en kunna að lenda í vandræðum ef halla tekur undan fæti í hagkerfi heimsins. Það ætti því að hringja varúðarbjöllum í höfuðstöðvum Landsvirkjunar að heimsmarkaðsverð á áli hefur fallið um 39% á síðustu sex mánuðum, hagvöxtur í Evrópu fer hratt minnkandi og vextir fara hratt hækkandi á þeim mörkuðum sem Landsvirkjun sækir lán. Hér á landi er síðan brýnasta hagstjórnarverkefnið að ná niður verðbólgu í umhverfi þar sem við sjáum fram á mikla fjárfestingarþörf á húsnæðismarkaði og stjórnvöld boða mikla fjárfestingar, t.d á samgönguinnviðum. Þá lítur út fyrir að hagvöxtur verði hár á næstu árum og frá atvinnulífinu berast þau tíðindi að útlán til fyrirtækja fari ört vaxandi og að sjaldan eða aldrei hafi fyrirtæki skort starfsfólk eins og nú. Peningastefnunefnd Seðlabankans telur að herða þurfi taumhaldið og ákvarðanir í atvinnulífi muni skipta miklu um hversu hátt vextir þurfa að fara.<br /><br />Það er því ekkert í hagkerfinu, hvorki hér á landi né á heimsvísu, sem gefur til kynna að nú sé rétt að hefja stórfelldar virkjanaframkvæmdir í þeim anda sem stjórnvöld og forysta Landsvirkjunar hafa boðað. Þvert á móti. Undir þessum kringumstæðum þarf að koma í veg fyrir að Landsvirkjun hefji vegferð lánadrifinnar virkjanastefnu sem myndi að líkindum kosta almenning og þorra íslenskra fyrirtækja milljarða vegna vaxtahækkana. Ráðlegra væri að nýta næstu ár til að lækka áfram skuldir Landsvirkjunar svo fyrirtækið geti stuðlað að stöðugleika í hagkerfinu, skilað samfélaginu arðgreiðslum og byggt sig upp fjárhagslega til að takast á við þann ólgusjó sem mun skekja efnahagskerfi heimsins næstu árin.Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-79081746665551945712022-04-11T10:49:00.004+00:002022-04-11T10:49:34.559+00:00Góðærisblinda LandsvirkjunarStjórnendum Landsvirkjunar varð tíðrætt um það á ársfundi nýverið að fyrirtækið ætlaði að taka vel á móti framtíðinni. Það var augljóst af kynningum á fundinum að þessi framtíð felur í sér gjörnýtingu íslenskra vatnsfalla og jarðhitasvæða. Því til réttlætingar var t.d. vísað í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar þar sem segir að ná eigi fullum orkuskiptum 2040 og Ísland verði þá óháð jarðefnaeldsneyti. Stjórnendum Landsvirkjunar varð líka tíðrætt um nýlega orkuskýrslu umhverfisráðherra og virðast líta á orkufrekustu sviðsmynd hennar sem verkefnahandbók fyrir fyrirtækið. Samkvæmt sviðsmyndum skýrslunnar þarf að auka orkuframleiðslu um 68% til 124% til 2040 ef ná á ,,fullum orkuskiptum“. Það eru 13.000 til 23.694 nýjar gígawattstundir (GWs) á átján árum, eða þrjár til fimm nýjar Kárahnjúkavirkjanir. Kárahnjúkavirkjun er að vísu svo óvenju stór virkjun á íslenskan mælikvarða að það væri kannski eðlilegra að miða við virkjun sem er nær meðalstærð virkjana hér á landi, t.d. Blönduvirkjun sem hefur 720 GWs orkugetu. Framtíðarsýn Landsvirkjunar er þá að reisa 18 til 33 slíkar virkjanir á næstu 18 árum.<br /><br />En Blönduvirkjun verður víst ekki reist nema einu sinni. Og hvaða svæði þarf þá að leggja undir virkjanir til að framtíð Landsvirkjunar og ríkisstjórnarinnar verði að veruleika? Nefnum nokkur:<div><ul style="text-align: left;"><li>Hrafnarbjargavirkjun (585 GWs) og Fljótshnjútsvirkjun (405 GWs) í Skjálfandafljóti. Þær myndu eyðileggja Aldeyjarfoss og fleiri náttúruverðmæta í fljótinu. Svæðin eru auk þess í verndarflokki rammaáætlunar samkvæmt þeim tillögum sem liggja nú fyrir Alþingi.</li><li>Skatastaðavirkjun (1090 GWs) og Villinganesvirkjun (215 GWs) í Jökulsánum í Skagafirði sem eru í verndarflokki rammaáætlunar samkvæmt tillögum sem nú liggja fyrir Alþingi.</li><li>Hvamms- (720 GWs), Holta- (450 GWs) og Urriðafossvirkjunar í neðri hluta Þjórsár (1037 GWs). Þetta eru umdeildar virkjanir, enda fyrstu stórvirkjanir Landsvirkjunar í byggð sem hefðu auk þess neikvæð áhrif á stærsta villta laxastofn landsins og þurrkuðu upp vatnsmesta foss landsins.</li><li>Stækkun Blönduveitu (195 GWs) og vindmyllur í Blöndulundi (350 GWs).</li><li>Vindmyllur í Búrfellslundi (300 GWs).</li><li>Stækkun Kröfluvirkjunar (370 GWs).</li><li>Hvalárvirkjunar í Árneshreppi (320 GWs) sem er mjög umdeildur og óhagkvæmur virkjanakostur og Austurgilsvirkjun á Vestjörðum (228 GWs)</li><li>Hagavatnsvirkjun (120 GWs) og Skrokkalda á hálendinu (260 GWs) sem hafa mætt harðri andstöðu ferðaþjónustu og náttúruverndarfólks.</li><li>Eldvörp á Reykjanesi (410 GWs) og Trölladyngja (410 GWs). Einhver fallegustu jarðhitasvæði landsins í næsta nágrenni við höfuðborgarsvæðið.</li><li>Bjarnarflagsvirkjun við Mývatn (756 GWs). Virkjunin gæti haft neikvæð áhrif á ómetanlegt lífríki vatnsins og er auk þess í jaðri þorpsins í Reykjahlíð.</li><li>Hverfisfljótsvirkjun (244 GWs), Hólmsárvirkjun (480 GWs) og Búlandsvirkjun (1057 GWs) í Skaftárhreppi. Allt virkjanir sem myndu spilla ægifögru svæði á hálendisjaðrinum.</li></ul>Nú verð ég að viðurkenna að mig þrýtur ímyndunarafl til að telja upp fleiri mögulega virkjanakosti og þá vantar enn rúmar 3.000 GWs til að ná upp í neðri mörk þess sem Landsvirkjun segist ætla að virkja á næstu átján árum. Og í þessari upptalningu eru margar virkjanir sem öllum á að vera ljóst að verða aldrei að veruleika vegna ríkra náttúruverndarahagsmuna, andstöðu heimamanna og vandræða við nýtingu jarðhitasvæða. Með því að leggja raunhæft mat á ofangreindan lista má álykta að hér verði í mesta lagi hægt að virkja um 3.000 til 4.000 GWs á næstu árum og áratugum, eða sem samsvarar eins og einni Kárahnjúkavirkjun eða fimm Blönduvirkjunum. Það er 20% aukning miðað við framleiðslugetu virkjana árið 2020, eitthvað sem þætti dágott hjá flestum þjóðum og myndi duga okkur fyrir rafvæðingu bílaflotans og vel rúmlega það.<br /><br />Það er ekki mjög hughreystandi að horfa upp á forystu Landsvirkjunar tapa jarðtengingu með tali um tvöföldun raforkuframleiðslu á fáum árum. Við getum rétt ímyndað okkur hvaða efnahagslegu áhrif það hefði ef hér ætti að reisa fimm Kárahnjúkavirkjanir á tveimur áratugum. Það þarf ekki langskólanám í hagfræði til að sjá fyrir sér að Seðlabankinn þyrfti að grípa til verulegra vaxtahækkana til að kæla hagkerfið, skortur yrði á vinnuafli í öðrum atvinnugreinum og húsnæðisskortur myndi aukast vegna mikils innflutnings verkafólks. En kannski má rekja þetta óraunsæi forystu Landsvirkjunar til þess að fyrirtækið nýtur nú óvenju góðs rekstrarumhverfis þar sem afurðaverð er í hæstu hæðum og vaxtakjör með besta móti. Það væri þá ekki í fyrsta skipti sem íslenskir athafnamenn eru slegnir góðærisblindu rétt áður en vaxtahækkanir og leiðrétting verðlags á heimsmarkaði kippa þeim aftur niður á jörðina.<br /><br />Tökum vel á móti framtíðinni, en reynum að gera það með sæmilegu raunsæi. Virkjum það litla sem við þurfum til að rafvæða bílaflotann, en dokum svo við til að sjá hvort og þá hvaða tæknilausnir verða þróaðar fyrir orkuskipti í samgöngum á sjó og í lofti. Það er ástæðulaust að hefja stórkostleg átök um virkjanamál fyrr en að það liggur ljóst fyrir hvort virkjana sé þörf.</div><div><br /></div><div>(<a href="https://www.visir.is/g/20222245436d/god-aeris-blinda-lands-virkjunar">Pistillinn var fyrst birtur á Vísi 7.4.2022</a>)</div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-15230185561101774562022-03-11T12:03:00.003+00:002022-03-11T12:03:29.102+00:00Meintur orkuskortur og áhrif alþjóðamarkaðaUmræða um meintan raforkuskort hjá raforkuríkustu þjóð heims hefur verið hávær frá því á haustmánuðum. Hún hefur verið rekin áfram af forstjóra Landsvirkjunar sem byrjaði að lýsa því yfir 30. september að fyrirtækið þyrfti að reisa fleiri virkjanir þar sem raforkukerfið „væri nálægt því að vera fullnýtt og að mestu bundið í langtímasamningum við núverandi viðskiptavini“.<br /><br />Í tilkynningu Landsvirkjunar 19. nóvember var því síðan lýst að viðskiptavinir fyrirtækisins hefðu jafnt og þétt aukið raforkunotkun sína og keyrðu flestir „á fullum afköstum“. Raforkukerfið væri því þá þegar orðið nær „fullnýtt“. Þegar við þetta bættist svo lélegt vatnsár þá átti ekki að koma neinum á óvart að Landsvirkjun ætti ekki til umframorku á afsláttarkjörum þegar útgerðarmenn vildu fara að bræða loðnu í byrjun desember. Enda eru loðnubræðslur líka mjög lélegur viðskiptavinur raforkuframleiðanda eins og Landsvirkjunar, þar sem þær kaupa raforku á miklum afslætti og einungis til mjög skamms tíma í senn.<br /><br />Það er því glórulaus fjárfesting að virkja vatnsfall sérstaklega fyrir loðnubræðslu og það gerir enginn án ríkulegs stuðnings úr almannasjóðum eða þá að loftslagsrökin réttlæti það að Landsvirkjun verði beinlínis skylduð af stjórnvöldum til að selja útgerðinni umbeðna raforku á veglegum afslætti.<br /><br />Næsta upphlaup í raforkuumræðunni leiddi síðan forstjóri Landsnets, sem vandar nú ekki alltaf til verka. Til marks um það má nefna að þetta opinbera fyrirtæki hefur verið gert afturreka með hækkanir á verðskrám, orðið uppvíst að mikilvægum staðreyndavillum í áætlunum, reynt að leyna gögnum fyrir almenningi og „týnt“ 28 milljarða króna kostnaðaráætlun.<br /><br />Núna flutti forstjórinn þjóðinni hræðsluáróður um að raforkuskortur á Íslandi gæti orðið viðvarandi og hvatti almenning til að spara rafmagn! Ummælin tengdust fréttum af því að stefnt hefði í lokun lítillar sundlaugar á Vestfjörðum, allt þar til að viðkomandi bæjarráð ákvað að stóla ekki lengur á umframorku á afsláttarkjörum og kaupa forgangsorku fullu verði. Vandinn var því ekki orkuskortur, heldur ákvæði í orkukaupasamningum. Sú spurning stendur því nú upp á stjórnmálamenn hvort skylda eigi Landsvirkjun til að skaffa orku til hitaveitu á köldum svæðum á kjörum sem standast samanburð við önnur landsvæði. Þeir hafa hins vegar verið á annarri vegferð á undanförnum árum með markaðsvæðingu raforkukerfisins sem færist sífellt fjær hugmyndum um samfélagslega þjónustu og ábyrgð.<br /><br />Um miðjan febrúar kynnti Landsvirkjun glæsilegan ársreikning síðasta árs og þar kemur m.a. fram að rekstrartekjur jukust um rúm 23% frá fyrra ári og hafa aldrei verið meiri í sögu fyrirtækisins. Enda er Landsvirkjun nú í draumastöðu orkusalans, þar sem heimsmarkaðsverð á áli er í hæstu hæðum á sama tíma og stóriðjuver víða um heim neyðist til að draga úr framleiðslu vegna gríðarlegrar verðhækkunar raforku. Alþjóðlega orkukreppan bitnar ekki eins á íslenskri stóriðju og hún getur því nýtt hátt álverð til að auka framleiðslu sína og kaupir þar af leiðandi alla þá orku sem Landsvirkjun hefur á boðstólnum. Íslensku álfyrirtækin eru í svo góðri stöðu um þessar mundir að þau stefna að stækkunum, eins og fullyrt er í nýrri skýrslu umhverfisráðuneytisins um orkumarkaðinn.<br /><br />Forstjóri Landsvirkjunar virðist svo áfram um að verða við óskum stóriðjunnar um aukna raforku að fyrirtækið hefur opinberlega lýst því yfir að það sækist eftir að gjörnýta Þjórsá niður í Urriðafoss, auk þess sem það sækist nú eftir að færa Skjálfandafljót og Jökulárnar í Skagafirði úr verndarflokki Rammaáætlunar. Forstjórinn klæðir kröfuna vissulega í grænan búning óraunhæfra orkuskipta, m.a. millilandaflugs og útflutning rafeldsneytis, en það er öllum augljóst að áróðurstrommur Landsvirkjunar eru nú barðar svo hátt og ört vegna stöðunnar á hrávörumörkuðum og orkukreppu sem nú skekur erlenda stóriðju.<br /><br />Það eru vissulega margar mikilvægar spurningar tengdar orkumálum sem stjórnmálamenn standa frammi fyrir um þessar mundir, en hvort hér stefni í orkuskort er ekki ein þeirra. Það er ótti sem Landsvirkjun og virkjanaiðnaðurinn breiðir nú út í áróðursskyni en á ekkert erindi í umræðu sem þarf að vera bæði upplýst og yfirveguð og fjalla um samfélagslegar skyldur Landsvirkjunar og kosti og galla samkeppnisvæðingar raforkumarkaðarins. Náttúruverndarhreyfingin leggur sitt af mörkum í þeirri umræðu, þ.á.m. með <a href="https://fb.me/e/1kuS2Xu5C">Náttúruverndarþingi 19. mars næstkomandi</a>. Áhugasamir eru hvattir til að mæta þangað og leggja sitt lóð á vogarskálina.Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-29804893658926251532021-11-01T15:17:00.001+00:002021-11-01T15:17:53.042+00:00Um stjórnarmyndun, rammaáætlun og orkuskiptiNú stendur yfir linnulaus virkjanaáróður í tengslum við stjórnarmyndunarviðræður. Maður opnar varla dagblað eða kveikir á sjónvarpi án þess að rekast á viðtöl við formenn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks eða forstjóra orkufyrirtækja um knýjandi þörf fyrir stórfelldar virkjanaframkvæmdir svo hægt verði að skipta bílaflotanum okkar yfir á rafmagn. Fyrstur reið á vaðið formaður Framsóknarflokksins sem sagði að hraða þyrfti orkuskiptum og það kallaði á meiri orku. Flokkurinn sem rak letilega kosningabaráttu með barnamálaráðherra og 60 þúsund króna frístundastyrk í forgrunni kastaði nú af sér sauðagærunni og leggur að því er virðist alla áherslu á virkjanmál í stjórnarmyndunarviðræðum. Flóðgáttir virkjanaáróðurs höfðu nú opnast og forstjóri Landsvirkjunar sagði ljóst að Íslendingar þyrftu að virkja meira til að ná markmiðum sínum í loftslagsmálum og að rammaáætlun væri komin á endastöð. Þá var röðin komin að forstjóra HS Orku sem sagði í viðtali að það væri nauðsynlegt að virkja meira ef anna ætti eftirspurn eftir „rafbílum og umhverfisvænum iðnaði.“ Og flokksbróðir orkuforstjórans, formaður Sjálfstæðisflokksins og fjármálaráðherra, hafði lært hver línan væri og lýsti því yfir að það þyrfti að gera eitthvað í því „þunglamalega“ fyrirkomulagi sem rammaáætlun sé þegar taka þurfi ákvörðun um „græna orku“. Iðnaðarráðherra og varaformaður Sjálfstæðisflokksins sagði síðan að til að ná markmiðum um orkuskipti þyrfti að vera til raforka og fylgdi því síðan eftir með tísti um að andstaða við virkjanaframkvæmdir væri „frekja“. Þannig hafði Sjálfstæðiflokkurinn líka kastað af sér hófsemdargervi kosningabaráttunnar og var kominn í sama ham og árið 2012 þegar formaðurinn sagði: „<i>Öfgamenn í umhverfismálum eru hreinlega að taka orkumál á Íslandi, og þar með verðmætasköpun til langrar framtíðar, í gíslingu</i>.“ Forystu Sjálfstæðisflokksins getur orðið svo vandræðalega dramatísk þegar verja þarf hagsmuni stórfyrirtækja. <br /><br /><h3 style="text-align: left;">Tóku öfgamenn orkumál í gíslingu? </h3><br />En hver ætli staðan sé í raun og veru? Eins og sjá má á myndinni hér að neðan fórum fyrst að virkja af kappi á áttunda áratugnum og á árunum 1969 til 1982 óx virkjanaaflið hjá okkur úr 128 MW í 771 MW. Síðan hægðist aðeins á en vaxtaskeið hófst að nýju í kringum 1997 og hefur í raun staðið óslitið síðan, en ég skipti skeiðinu upp í þrjú tímabil til að geta greint þróunina betur og tek Kárahnjúkavirkjun út fyrir sviga þar sem hún er af slíkri yfirstærð að hún skekkir allan samanburð. Tímabilið sem hófst 1997 má segja að standi fram til 2007 og á þeim tíma fór virkjanaaflið úr 960 MW í 1.642 MW. Næsta hefðbundna vaxtarskeið hefst árið 2008 með tilkomu Hellisheiðarvirkjunar og nær til ársins 2020. Á þessu tólf ára tímabili fór virkjanaaflið úr 2.353 MW í 3.000 MW. Þannig getum við borið þessi tímabil saman: <br /><br />1969-1982: 643 MW (49 MW að meðaltali á ári) <br /> 1997-2007: 682 MW (68 MW að meðaltali á ári)<br /> 2008-2020: 647 MW (53 MW að meðaltali á ári)<div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiOmY5csbS5602Lw_nOgOd9t0VirU5fhu_7bojnhk2gvOn2kKiXwU4oABkQsLnWrsAM30Dmn-FmKuANiohBh-41DYwhsruhkJMIbHQS86nZl1i3DkMLdx6gEboEGgdDJTYWAnC6qQ/s1187/virkjansaga2020.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="645" data-original-width="1187" height="347" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiOmY5csbS5602Lw_nOgOd9t0VirU5fhu_7bojnhk2gvOn2kKiXwU4oABkQsLnWrsAM30Dmn-FmKuANiohBh-41DYwhsruhkJMIbHQS86nZl1i3DkMLdx6gEboEGgdDJTYWAnC6qQ/w640-h347/virkjansaga2020.png" width="640" /></a></div><br />Ef við tökum svo fyrir tímabilið sem formaður Sjálfstæðisflokksins sagði að „öfgafólk í umhverfismálum“ hefði tekið í gíslingu, þ.e. 2012-2020, þá hefur vöxtur í virkjanaafli verið 450 MW, eða 56 MW á ári, þ.e. meiri meðaltalsvöxtur en á fyrri „venjulegum“ vaxtatímabilum í virkjanasögu Íslendinga. Það eru nú allar öfgarnar. En það þjónar hagsmunum orkufyrirtækjanna og talsmönnum þeirra á Alþingi að ljúga að þjóðinni að hér sé stöðnun í orkumálum, jafnvel orkuskortur. Þessi stöðugi vöxtur, sem nú hefur staðið í um aldarfjórðung, hefur gert það að verkum að við trónum lang efst á listum yfir orkunotkun per íbúa, með tvöfalt meiri raforkunotkun en sú þjóð sem kemur næst á eftir okkur á listanum. Og á lista yfir svonefnda orkukræfni þjóða erum við líka sér á báti, en við þurfum meira en tvöfalt orkumagn en aðrar þjóðir sem við berum okkur gjarnan við til að skapa 1$ í landsframleiðslu. Hagkerfið okkar er þannig útþanið af raforku.<br /><br /><h3 style="text-align: left;">Hvað þurfum við mikla orku fyrir orkuskipti? </h3><br />Eins og ég nefndi að ofan hefur það einkennt virkjanaáróðurinn í tengslum við yfirstandandi stjórnarmyndunarviðræður að það þurfi að hefja stórfelldar virkjanaframkvæmdir til að geta farið í orkuskipti í samgöngum. En er það svo? Forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur heldur því fram að nú þegar sé næg orka í kerfinu til að anna eftirspurn rafmagnsbíla til 2030. Í orkuspá Orkustofnunar er gert ráð fyrir að auka þurfi virkjanaaflið um 161 MW til 2030 og 576 MW til 2060 (rauðir punktar í mynd að neðan). Samorka, samráðsfélag orkufyrirtækja, gerir ráð fyrir því að þörfin sem fylgi orkuskiptum til 2030 sé 300 MW (grái punkturinn). Þetta ætti ekki að skapa okkur nokkurn vanda í ljósi þess að samkvæmt virkjanaflokki rammaáætlunar II, sem þegar hefur verið samþykkt, verður hægt að bæta 671 MW við kerfið (grænn punktur) og samkvæmt rammaáætlun III, sem umhverfisráðherra hefur lagt fram, opnast möguleiki á að virkja önnur 675 MW (blár punktur). Fyrir utan rammaáætlun hefur Landsvirkjun svo boðað stækkun þriggja virkjana sem eru nú þegar í rekstri og við það myndu bætast 210 MW við kerfið án nokkurra umhverfisáhrifa. Miðað við þetta ætti öllum að vera ljóst að það er engin rökrétt ástæða til að tala um skort á orku til rafvæðingar bílaflotans. Samt velur forysta Sjálfstæðisflokksins að ásaka fólk um frekju ef það kaupir áróður orkufyrirtækjanna ekki gagnrýnislaust.</div><div><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0O0pVw8EIlxtnrCOeWyE6Gemz2l0hftaJ5NPxWpP2SKhfwl7ztptS4w4ZMf-caJgTF2wAzhojb7XggoT3gNsGTBbYiwiemvX55hLa0YRFdhWx24wLN59UkLMSe1HcmCZFgvvcsQ/s1605/virkjansaga%252Borkuspa2060samorka.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="592" data-original-width="1605" height="237" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0O0pVw8EIlxtnrCOeWyE6Gemz2l0hftaJ5NPxWpP2SKhfwl7ztptS4w4ZMf-caJgTF2wAzhojb7XggoT3gNsGTBbYiwiemvX55hLa0YRFdhWx24wLN59UkLMSe1HcmCZFgvvcsQ/w640-h237/virkjansaga%252Borkuspa2060samorka.png" width="640" /></a></div><br /><div><br /><h3 style="text-align: left;">Er rammaáætlun komin á endastöð? </h3><br />Annað sem einkennir áróðursstríð orkufyrirtækjanna núna er krafa um afnám rammaáætlunar. Nýjasta rammaáætlunin sem nú er í gildi var sett fram og samþykkt af vinstristjórn Samfylkingar og VG árið 2012, en í henni voru níu virkjanir í virkjanaflokki sem myndu bæta, eins og áður segir, 671 MW við kerfið. Það er u.þ.b. sama viðbót og á vaxtaskeiðinu 1997-2007. Sjálfstæðisflokkurinn komst síðan í ríkisstjórn árið 2013 og hefur setið þar síðan, en á þeim tíma hefur ný rammaáætlun ekki komist í gegnum þingið, fyrir utan eina 93 MW virkjun sem var viðbót við gildandi rammaáætlun vinstristjórnarinnar. Þrír umhverfisráðherrar í ríkisstjórnum Sjálfstæðisflokksins hafa síðan lagt fram tillögu að rammaáætlun 3 með átta virkjanir í virkjanaflokki með samanlagt 657 MW virkjanaafl. En allir þessir umhverfisráðherrar, úr röðum Framsóknarflokksins, Bjartrar framtíðar og nú síðast Vinstri-grænna, hafa verið stöðvaðir með málið á Alþingi. Og hvað er það sem hefur stoppað þá? Ekki eru það þingmenn VG, en landsfundur flokksins samþykkti nú í sumar stjórnmálaályktun þar sem segir að ljúka þurfi afgreiðslu 3. áfanga rammaáætlunar. Og í Silfri RÚV í gær sagði framkvæmdastjóri Landverndar að það væri sannarlega ekki þrýstingur frá náttúruverndargeiranum sem hefði orðið til þess að rammaáætlun er ekki samþykkt. Hún yrði því að giska á að það væru kostir í rammaáætlun 3 sem falla í verndarflokk eða biðflokk sem orkugeirinn væri ósáttur við. Þá erum við líklega komin að kjarna málsins - orkufyrirtækin sætta sig ekki við að Jökulárnar í Skagafirði, Hólmsá í Skaftárhreppi og Skjálfandafljót verði verndaðar. Náttúruverndarfólk virðist flest hafa sætt sig við þá málamiðlun sem fólst í rammaáætlun, að mjög umdeildar virkjanir féllu í virkjanaflokk, t.d. Bjarnarflag við Mývatn, Skrokkalda á miðju hálendinu, Eldvörp á Reykjanesi og Hvalárvirkjun. En ásælni orkufyrirtækjanna í stóru vatnasviðin koma í veg fyrir að þau geti orðið hluti af sáttinni og þess vegna hafa þingflokkar Sjálfstæðisflokks komið í veg fyrir að rammaáætlun sé samþykkt á Alþingi. Það er því holur hljómur í því þegar formaður flokksins segir að rammaáætlun sé í hnút, þegar það er hann sjálfur sem hefur bundið hnútinn.<br /> </div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-69459451069427507692021-10-17T12:24:00.001+00:002021-10-17T12:24:04.061+00:00Stéttaátök og kosningasvindl<p>Í Alþingiskosningunum 1927 urðu tveir menn uppvísir að atkvæðafölsunum í máli sem hefur verið nefnt Hnífsdalsmálið, eina kosningasvindlinu hér á landi sem hefur komið inn á borð kjörbréfanefndar Alþingis, Hæstaréttar og Scotland Yard. Ég rakti þessa sögu í pistli sem hægt er að lesa á <a href="http://gudmundurhordur.medium.com">gudmundurhordur.medium.com</a>, en í nýjum hlaðvarpsþætti fylgi ég pistlinum eftir með viðtali við Sigurð Pétursson sagnfræðing, en hann hefur skrifað mikið um vestfirska verkalýðssögu og þar á meðal um Hnífsdalsmálið.</p><p><br /></p>
<iframe src="https://anchor.fm/gudmundurhordur/embed/episodes/Stttatk-og-kosningasvindl-e18tebg" height="102px" width="400px" frameborder="0" scrolling="no"></iframe>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-34753267132594094722021-09-03T08:15:00.002+00:002021-09-03T08:15:16.917+00:00Lýðræðisleiðin í kvótamálumBráðum verða liðin fjörutíu ár frá því að kvótakerfi var komið á í sjávarútvegi og þá mun það hafa verið við lýði hálfa lýðveldissöguna. Sjálfur er ég fáum árum eldri en kerfið og þess vegna hafa gallar þess verið til umræðu alveg frá því að ég fór að fylgjast með pólitískri umræðu.<br /><br />Í fyrstu bar mest á umræðu um neikvæð áhrif þess á einstaka sveitarfélög eða landshluta, en í kjölfar hrunsins hefur umræðan í auknum mæli snúist um réttmætan hlut þjóðarinnar í auðlindaarðinum og þá yfirburðastöðu sem eigendur útgerðarfyrirtækja geta náð á öðrum sviðum viðskiptalífsins í krafti hans. Það er síðan á allra síðustu misserum sem okkur hefur orðið ljóst hvernig útgerðarfélögin skaða orðspor þjóðarinnar erlendis, allt sunnan frá Namibíu til Norðurlandanna, og hvernig fyrirtækin beita ógnarvaldi sínu til að kæfa gagnrýna umræðu og veikja opinbert eftirlit.<br /><br />Þetta hefur gert það að verkum að einungis 14% aðspurðra segjast ánægð með núverandi útfærslu á kvótakerfinu og 64% telja að sjálfu lýðræðinu stafi ógn af því. Samt sem áður bendir ekkert til þess að kerfinu verði breytt, t.d. í kjölfar kosninga í haust. Ástæða þess er einföld, eins og Gylfi Magnússon prófessor fjallað ágætlega um í nýlegri grein - þröngir sérhagsmunir fárra skáka alltaf hagsmunum fjöldans vegna þess að þeir sem eiga ríkra sérhagsmuna að gæta berjast af miklu meiri hörku en dreifður hópur almennings, þar sem hver og einn hefur mun minni hagsmuna að gæta. Að auki má bæta við þessa greiningu Gylfa að hinn dreifði almenningur hefur ólíkar skoðanir á því hvernig laga skuli kerfið, t.d. hvort og þá hversu hratt eigi að taka kvóta af útgerðunum eða hvort taka eigi fullt eða eðlilegt gjald fyrir veiðiréttinn. Þess vegna hefur árangur af stjórnmálabaráttu umbótaflokka orðið lítill á þessu sviði í hartnær fjóra áratugi, nema ef vera skyldi veiðigjaldið sem vinstristjórninni 2009-2013 tókst að gera að tekjustofni fyrir ríkissjóð.<br /><br />Vegna hinna dreifðu hagsmuna almennings og ólíkra krafna um umbætur mun vald og auður Samherja og þeirra líkra halda áfram að aukast á komandi árum, nema að almenningur komi sér saman um tillögur að breytingum á kerfinu. Lýðræðisfélagið Alda hefur lagt til aðferð að því marki og birt á lydraedisleidin.alda.is. Lýðræðisleiðin felur í sér tvö skref á næsta kjörtímabili, vönduð úttekt á kostum og göllum kerfisins yrði það fyrra en í kjölfarið fylgdi þátttökulýðræðisferli með slembivöldu borgaraþingi og þjóðaratkvæðagreiðslu. Í könnun sem MMR vann fyrir Öldu í sumar segjast 56% fylgjandi því að þessi leið sé farin en 25% eru því andvíg. Á borgaraþingum eins og hér um ræðir fá 50 til 150 fulltrúar bæði aðstöðu og tíma til að ræða flókin og erfið viðfangsefni og með slembivali er tryggt að þeir endurspegli samsetningu þjóðarinnar, t.d. út frá aldri, kyni og búsetu. <br /><br />Hugmyndin um galla fulltrúalýðræðisins og þörfina fyrir aukið lýðræðislegt vald almennings er ekki ný af nálinni. Þannig skrifaði Páll Briem, þingmaður og mikill framfaramaður, undir lok 19. aldar að þingið væri ekki það sama og þjóðin og að þingvilji væri ekki þjóðarvilji: ,,Þjóðin á að ráða og þess vegna á að takmarka vald þingmanna, segi ég. … Það verður verkefni næstu aldar að búa til takmarkaðan parlamentarisma, eins og þessi öld hefur búið til takmarkað konungsveldi.“ Rúmri öld síðar skrifaði Styrmir Gunnarsson, fyrrverandi ritstjóri Morgunblaðsins, á sömu nótum um að þjóðin væri ekki bara jafn vel í stakk búin til að taka ákvarðanir eins og kjörnir fulltrúar, hún væri þeim fremri: ,,Hún hefur það umfram hina kjörnu fulltrúa að sérhagsmunahópar eiga ekki jafn auðvelt með að ná til þjóðarinnar allrar eins og til einstakra þingmanna eða sveitarstjórnarmanna til að hafa áhrif á þá."<br /><br />Í ljósi þess að Alþingi hefur gengið illa að svara kalli almennings um breytingar á kvótakerfinu þá hvet ég alla flokka sem nú eru í framboði til að gera tillögur Öldu um lýðræðisleiðina að sínum. Þannig verður hægt að taka hagsmuni fjöldans fram yfir þrönga sérhagsmuni útgerðarinnar. <br /><br />(Pistillinn var fyrst birtur á Kjarnanum 2.9.2021)Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-13992637422149175542021-03-21T11:46:00.011+00:002021-03-21T12:17:40.404+00:00Meint ættleysi Eimreiðarhópsins<div><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpX7SLPmUWllDtR6QBulGpQNQZOxGkUp2UahYXdBNN3_COJwhL3OScPKe1Tg-SCMMOBOL1lvR727kJPIL6e3J2gwQ-jeKYK2vrSLr0xyuVJDNu-FQYtJpOBx9h94x_TQxlcepl4g/s990/moggi.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="613" data-original-width="990" height="248" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpX7SLPmUWllDtR6QBulGpQNQZOxGkUp2UahYXdBNN3_COJwhL3OScPKe1Tg-SCMMOBOL1lvR727kJPIL6e3J2gwQ-jeKYK2vrSLr0xyuVJDNu-FQYtJpOBx9h94x_TQxlcepl4g/w400-h248/moggi.png" width="400" /></a></div><br /><div>Gunnar Smári Egilsson skrifaði nýverið fróðlegan pistil sem var <a href="https://www.midjan.is/eimreidarhopurinn-var-hopur-hinna-aettlausu-innan-flokksins/">birtur á Miðjunni</a> undir fyrirsögninni „Eimreiðarhópurinn var hópur hinna ættlausu innan flokksins“. Í pistlinum sagði að hópurinn hefði rofið tök gömlu valdaættanna á Sjálfstæðisflokknum og ættarsaga flokksins væri svona: „Fyrst kemur tímabil þar sem rótgrónar valda- og auðættir velja sína formenn, í 54 ár frá 1929-1983. Þá kemur að formönnum Eimreiðarhópsins sem eru lítið eða ekkert tengdir þessum ættum. Þeir eru formenn frá 1983-2009, í 26 ár. Og þá hrynur Ísland undan stefnu flokksins og flokkurinn með. Og valdamesta ætt flokksins, Engeyingar, komu þá sínum manni að, Bjarna Benediktssyni yngri.“ </div><div><br /></div><div>Áhrif Eimreiðarhópsins svonefnda á íslensk stjórnmál frá því um 1980 verða seint ofmetin, enda fóru nokkrir einstaklingar úr hópnum með óhóflega mikil völd í stjórnmálum, viðskiptum og dómskerfinu um langt skeið. Og rétt eins og að fyrsta lögmál varmafræðinnar segir okkur að orka verði ekki til úr engu þá getum við dæmt af reynslunni að samfélagsleg völd verða heldur aldrei til úr engu. Það verður þess vegna að teljast nokkuð ótrúverðugt að nokkrir einstaklingar, „ættlausir“ hugsjónamenn, geti náð algjörum tökum á valdamesta stjórnmálaflokki landsins og þar með gangverki samfélagsins eins og þarna gerðist. Enda er það ekki saga Eimreiðarhópsins, nema síður sé. </div><div><br /></div><div>Eimreiðarhópurinn er hópur manna sem eru fæddir í kringum 1950, skoðanabræður sem „krunkuðu sig saman“ þegar þeir voru í háskólanámi, eins og einn úr hópnum orðaði það í viðtali. Þeir urðu eftirtektarverðir boðberar frjálshyggju innan Sjálfstæðisflokksins þegar þeir tóku við útgáfu Eimreiðarinnar árið 1972. Þar var margt skrifað um gildi einstaklingshyggjunnar og ókosti sósíalismans og hafa sumir ályktað að Eimreiðarhópurinn hafi verið á réttum stað á réttum tíma þegar samfélög Vesturlanda gengu í gegnum hugmyndafræðilegt breytingaskeið nýfrjálshyggjunnar í kringum 1980. Hópurinn hafi þannig komist til valda og áhrifa með því að fylla upp í hugmyndafræðilegt tómarúm innan Sjálfstæðisflokksins. En það stenst varla skoðun, enda hefur hugmyndafræðileg umræða sjaldnast slík áhrif ein og sér. Það er þess vegna nauðsynlegt að gefa því nánari gaum hvaða einstaklingar skipuðu Eimreiðarhópinn og hvort og þá hvaða tengsl þeir höfðu við ráðandi valdahópa í samfélaginu, ekki síst innan Sjálfstæðisflokksins. Skulu hér nefndir fimm áhrifamenn í hópnum sem urðu síðar forstjórar, ráðherrar, ráðuneytisstjórar, Hæstaréttardómarar og stjórnarformenn stórfyrirtækja: </div><div><br /></div><div><ol style="text-align: left;"><li>Tengdasonur þingmanns Sjálfstæðisflokksins 1946-1962 sem var náinn bandamaður Jóhanns Hafstein, formanns flokksins 1970-1973. Að þingferli loknum var hann gerður að bankastjóra flokksins í Útvegsbankanum 1963-1984, en Útvegsbankinn var ein af helstu valdastoðum Sjálfstæðisflokksins á þessum tíma. </li><li>Sonur auðmanns sem var náinn bandamaður Bjarna Benediktssonar, formanns Sjálfstæðisflokksins 1961-1970. </li><li>Tengdasonur framkvæmdastjóra Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna, stórveldis í viðskiptalífinu, sem sjálfur var sonur stórkaupmanns og trausts liðsmanns Sjálfstæðisflokksins eins og Jóhann Hafstein orðaði það í minningargrein. Tengdasonur dóttur bankastjóra Útvegsbankans 1932-1955.</li><li>Barnabarn fyrsta formanns Félags íslenskra stórkaupmanna og fyrsta heiðursfélaga þess. </li><li>Sonur kaupmanns sem sat í stjórnum Verslunarráðs Íslands, Félags íslenskra iðnrekenda, Félags íslenskra stórkaupmanna og gegndi ýmsum trúnaðarstörfum fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Kvæntist barnabarni bæði ritstjóra Morgunblaðsins 1924-1963 og framkvæmdastjóra Kveldúlfs, fyrsta formanns Vinnuveitendasambandsins og bróður Ólafs Thors, formanns Sjálfstæðisflokksins 1934-1961. </li></ol>Eimreiðarhópurinn byggði þannig að stórum hluta á rótgrónum völdum innan Sjálfstæðisflokksins og gömlum auð, en að auki á gáfum, metnaði, harðdrægni og leiðtogahæfileikum „ættlausra“ manna innan hans. Hópurinn reyndist síðan á réttum stað á hárréttum tíma þegar gamli valdahópurinn í kringum Morgunblaðið, Eimskipafélagið, Skeljung, Sjóvá og Íslenska aðalverktaka, með Geir Hallgrímsson í forystu, var orðinn lúinn eftir áralanga valdabaráttu innan flokksins og þurfti á liðsauka að halda. Til þess verks gekk Eimreiðarhópurinn mjög vasklega og hafði fullan sigur. Þess vegna verð ég að gera athugasemd við söguskoðun Gunnars Smára Egilssonar, eins og ég skil hana. Stjórnartími Eimreiðarhópsins 1983-2009 markaði alls ekki rof í valdasögu ættarvelda innan Sjálfstæðisflokksins, því að jafnvel þó að formenn flokksins á þessum tíma hafi sjálfir verið „ættlausir“ þá var valdakerfið að baki þeim jafn tengt ættarveldum og áður.</div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-86849531298119839052021-02-09T15:03:00.004+00:002021-02-09T15:04:19.146+00:00Óspilltu fljóti fórnað fyrir 0,3% meiri raforkuBúið er að virkja meginfarveg fjögurra af tíu stærstu vatnasviða landsins, þ.e. Þjórsár, Blöndu, Jökulsár á Dal og Lagarfljóts. Orkufyrirtæki hafa sóst eftir því að virkja fjórar af þessum ám til viðbótar; Hvítá í Árnessýslu, Héraðsvötn, Kúðafljót og Skjálfandafljót, þannig að einungis tvær af tíu stærstu ám landsins fengju að renna óhindrað frá jökli til sjávar; Hvítá í Borgarfirði og Jökulsá á Fjöllum. Það mætti þess vegna halda því fram að á Íslandi séu stór óvirkjuð jökulfljót í útrýmingarhættu.<br /><br />Nú er Skjálfandafljóti við það að verða spillt ef sveitarstjórn Þingeyjarsveitar veitir leyfi til þess. Til stendur að færa fljótið í verndarflokk rammaáætlunar samkvæmt þeirri tillögu sem nú hefur verið lögð fyrir Alþingi, enda er fljótið metið með þriðja mesta náttúruverndargildið af öllum þeim svæðum sem voru til umfjöllunar rammaáætlunar. Það stefndi því allt í að Skjálfandafljóti yrði þyrmt. En þá gerðist hið óvænta að fyrirtækið Einbúavirkjun ehf. sótti um að reisa virkjun í fljótinu miðju, virkjun sem ekki er fjallað um í rammaáætlun vegna þess að hún er sögð vera 9,8 MW, 0,2MW undir því 10 MW marki sem telst lágmarks stærð virkjunar til að hún sé tekin til umfjöllunar í rammaáætlun.<br /><br />Fyrir utan mikið rask á nútíma eldhrauni þar sem virkjunin á að rísa í Bárðardal og neikvæð áhrif á dýralíf, þá mun virkjunin raska fyrir fullt og allt því jarðfræðilega ferli sem býr í fljóti sem þessu. Eins og segir í umsögn Náttúruverndarnefndar Þingeyinga þá mun virkjunin færa stóran hluta rennslis fljótsins úr farvegi þess á 2,6 km kafla og mun farvegurinn standa nær vatnslaus þegar minnst rennsli er í ánni að vetri og „þannig mun virkjunin hafa áhrif á þá náttúrulegu ferla sem mótað hafa t.d. Goðafoss“. Náttúruverndarnefndin telur að virkjunin muni hafa veruleg neikvæð umhverfisáhrif á fljótið og hraunin sem „mynda órofa vist- og jarðfræðilega heild“. Umhverfisstofnun bendir síðan á að stífla virkjunarinnar muni draga úr aurburði fljótsins og því muni virkjunin líklega hafa áhrif á fljótið allt til sjávar.<br /><br />Hér á landi eru nú framleiddar 19.500 gígavattsstundir af rafmagni. Það gerir okkur að heimsmeisturum í raforkuframleiðslu með meira en tvöfalt meiri raforku á hvern einstakling en sú þjóð sem er í öðru sæti á heimslistanum. Að auki má ætla að við framleiðum nú um stundir talsvert meira af raforku en við höfum not fyrir vegna lokunar og framleiðsluminnkunar stóriðjufyrirtækja. Hér er því engin þörf fyrir aukna raforkuframleiðslu. Það blasir því við hversu fráleit sú hugmynd er að fórna óspilltu fljóti og rjúfa náttúrulega ferla sem eru mældir á jarðfræðilegum tímaskala, til þess eins að auka raforkuframleiðslu hér á landi um 69 gígavattsstundir, eða um 0,3%. Það getur enginn með góðri samvisku lagt þetta tvennt á vogarskálarnar og komist að þeirri niðurstöðu að Einbúavirkjun fái að rísa.<br /><br />Með þessum orðum skora ég sveitarstjórn Þingeyjarsveitar að hafna tillögum um Einbúavirkjun og vernda Skjálfandafljót um ókomna tíð.<br /><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhy0u5kkanPyOpJiSZOTxIGTHUuC5IOaQV47fEehKnBL4zYqKYUCuaolW94sQxuRXTsuEki5gtFDgG1Y8uixsaa8_5J-x8-wf4Gh1mnwwtBVtOobOMJ2xHYcSndyrbwvHnkNitoAw/s1044/%25C3%25A1r%25C3%25AD%25C3%25BAtr%25C3%25BDmingah%25C3%25A6ttu.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="740" data-original-width="1044" height="284" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhy0u5kkanPyOpJiSZOTxIGTHUuC5IOaQV47fEehKnBL4zYqKYUCuaolW94sQxuRXTsuEki5gtFDgG1Y8uixsaa8_5J-x8-wf4Gh1mnwwtBVtOobOMJ2xHYcSndyrbwvHnkNitoAw/w400-h284/%25C3%25A1r%25C3%25AD%25C3%25BAtr%25C3%25BDmingah%25C3%25A6ttu.jpg" width="400" /></a></div><br />Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-646438037539354232021-02-02T14:28:00.004+00:002021-02-02T14:28:20.493+00:00Einkavætt í hugmyndafræðilegu hugsanaleysiFjármálaráðherra átti í vök að verjast á Alþingi þegar <a href="https://www.althingi.is/altext/151/01/l18155155.sgml">umræða um einkavæðingu Íslandsbanka</a> fór fram. Nokkrir þingmenn stjórnarandstöðunnar vörpuðu fram eðlilegum spurningum um fyrirkomulag og forsendur einkavæðingarinnar sem fjármálaráðherra svaraði einungis með ásökunum um hugmyndafræðilegar öfgar þeirra, en líkti sjálfur íslenska bankakerfinu við það norður-kóreska og kínverska! Heilbrigðum efa og skynsamri varkárni var þannig svarað með öfgafullum upphrópunum. Gagnrýnin hugsun var afgreidd sem kommúnismi. Þrátt fyrir allt sem þjóðin gekk í gegnum í fjármálhruninu 2008 fyrir tilverknað Sjálfstæðisflokksins, þykir núverandi formanni hans boðlegt að bjóða almenningi upp á trumpíska frasa þegar grundvöllur íslenska fjármálakerfisins er til umræðu. Hann veitti engin hughreystandi svör um forsendur einkavæðingarinnar, bara upphrópanir um hugmyndafræðilega yfirburði sína. Fjármálaráðherra hagaði sér því miður eins og bráðlátur bardagamaður, en ekki sá vandvirki sáttasemjara sem þjóðin þarf nú á að halda til að treysta sér í aðra einkavæðingu bankakerfisins undir forystu Sjálfstæðisflokksins.<br /><br />Ráðherrar og þingmenn stjórnarflokkanna virðast allir þeirrar skoðunar að nú eigi að hefja einkavæðingu Íslandsbanka og vísa í <a href="https://www.stjornarradid.is/rikisstjorn/stefnuyfirlysing/">stjórnarsáttmálann</a> þess efnis. Skoðum þess vegna hvað segir um boðaða einkavæðingu í sáttmálanum. Þar segir vissulega að leita eigi leiða til að draga úr eignarhaldi ríkisins á fjármálafyrirtækjum. En það er ekki allt og sumt. Fyrst segir í sáttmálanum: „Sátt þarf að ríkja um fyrirkomulag fjármálakerfisins til framtíðar.“ Síðar segir í sama kafla: „Eignarhald á kerfislega mikilvægum fjármálastofnunum verður að vera gagnsætt. … Mikilvægt að dregið sé úr áhættu óskyldra þátta í starfsemi fjármálafyrirtækja“. Það slær mann óneitanlega að ríkisstjórnin virðist einungis ætla að efna það eitt sem segir um einkavæðinguna í sáttmálanum en ekki hitt sem fjallar um sátt, gagnsæi og áhættu óskyldra rekstrarþátta. <a href="https://www.asi.is/frettir-og-utgafa/frettir/almennar-frettir/ny-konnun-akall-um-samfelagsbanka-og-almenn-andstada-vid-solu-islandsbanka/">Nýleg könnun</a> sýnir að 56% almennings er andvígur einkavæðingu Íslandsbanka en innan við fjórðungur fylgjandi. Í <a href="https://www.stjornarradid.is/lisalib/getfile.aspx?itemid=e544d852-fc8f-11e8-942f-005056bc4d74">könnun</a> sem stjórnvöld létu sjálf gera haustið 2018 sögðust 61% vera jákvæð fyrir því að ríkið ætti viðskiptabanka en einungis 13,5% sögðust neikvæð. 57% sögðust bera lítið eða ekkert traust til íslenska bankakerfisins en 16% treystu því vel eða fullkomlega. Hrunið, græðgi, saga bankakerfisins og spilling voru algengustu ástæður þess að fólk vantreysti bönkunum. Það er því augljóst að með einkavæðingu Íslandsbanka er ríkisstjórnin beinlínis að vinna gegn eigin fyrirheitum í stjórnarsáttmála um að vinna að samfélagslegri sátt um fjármálakerfið. Ríkisstjórnin hefur heldur ekki staðið við loforð um að eignarhald banka þurfi að vera gagnsætt. Þannig fékk stór hluthafi í Arion-banka <a href="https://kjarninn.is/frettir/2020-03-06-vill-vita-hverjir-raunverulega-eiga-arion-banka/">undanþágu frá reglum</a> um að upplýsa um raunverulega eigendur og <a href="https://www.asi.is/media/317020/er-rett-ad-selja-islandsbanka_greinargerd.pdf">varað hefur verið við</a> að íslenskar stofnanir hafi enn ekki burði til að greina mögulega falin eignatengsl í væntanlegum eigendahópi einkavæddra banka. Þá hefur ríkisstjórnin heldur ekki staðið við loforð um að draga úr áhættu óskyldra þátta í starfsemi bankanna með því að aðskilja viðskipta- og fjárfestingabankastarfsemi. Forseti Alþingis sagðist <a href="https://kjarninn.is/frettir/2021-01-14-hefur-ekki-ahyggjur-af-solu-hlut-rikisins-i-islandsbanka">í nýlegu viðtali</a> „vonast til“ að sett yrðu lög um þetta á „næstu mánuðum“. Þannig að af öllu því sem ríkisstjórnin lofaði í stjórnarsáttmála um breytingar á bankamarkaði virðist hún ætla að standa við það eitt að hefja einkavæðinguna.<br /><br />Við sem erum eldri en tvævetur vitum að íslenska bankakerfið hefur einkennst af óstöðugleika sem hefur jafnan bitnað á öllum almenningi með verðbólgu, miklum gengisbreytingum og hækkunum afborgana. Þess vegna hefur verið ánægjulegt að fylgjast með þróun kerfisins á síðustu árum þar sem meiri ró hefur færst yfir, verðbólga hefur verið í lægri kantinum, mikil rekstrarhagræðing hefur farið fram í bönkunum og örlað hefur á samkeppni á lánamarkaði. Óróleikamerkin hafa hins vegar komið frá einkareknu bönkunum. Þannig hafa fréttir borist af <a href="https://kjarninn.is/frettir/2019-10-14-milljardatap-arion-banka/">miklu útlánatapi Arion-banka</a>, sumir úr eigendahópi bankans hafa <a href="https://www.althingi.is/altext/151/s/0587.html">farið huldu höfði</a>, bankinn virðist vera <a href="https://www.frettabladid.is/markadurinn/kaupaukakerfi-fyrir-starfsfolk-arion-banka/">leiðandi í endurupptöku kaupaukakerfis</a> fyrir stjórnendur og stundað umdeild <a href="https://kjarninn.is/frettir/2020-01-11-arion-banki-eykur-uppkaup-hlutabrefum-islenska-markadnum/">uppkaup á eigin bréfum</a> (sem Seðlabankinn <a href="https://www.mbl.is/vidskipti/frettir/2021/01/14/fjarmalafyrirtaeki_syni_fyllstu_varfaerni/">hefur varað við</a>). Og fólk úr innsta kjarna Sjálfstæðisflokksins hefur <a href="http://gudmundurhordur.blogspot.com/2020/05/mikilvgi-bankakerfisins-i.html">raðað sér í stjórnunarstöður í bankanum</a>. Gamma, annar einkabanki sem var í eigu og rekinn af <a href="https://hringbraut.frettabladid.is/frettir-pistlar/tenging-sjalfstaedisflokksins-vid-gamma-lifeyrissjodir-hafa-tapad-taepum-thusund-milljonum/">innanbúðarfólki í Sjálfstæðisflokknum</a>, <a href="https://www.frettabladid.is/markadurinn/stada-tveggja-sjoda-gamma-verri-vaenst-var/">sigldi í strand árið 2019</a>. En af ríkisreknu bönkunum, Landsbanka og Íslandsbanka, heyrist fátt annað en að þeir skaffa reglulegar arðgreiðslur í ríkissjóð. Í ljósi þessa þarf maður líklega að vera blindaður af hugmyndafræði til þess að álykta að bankarekstur eigi endilega betur heima í höndum einkafjárfesta en þeirra sem starfa í þágu almannahagsmuna.<br /><br />Páll Skúlason, heimspekingur og fyrrverandi rektor Háskóla Íslands, <a href="https://timarit.is/page/6997923?iabr=on">skrifaði um hugmyndafræðina</a> á því örlagaríka ári 2008: „Hugmyndafræðin styðst ekki við rök heldur það sem segir sig sjálft og ekki þarf að ræða eða rökstyðja. Þannig kyndir hún undir hugsunarleysi. … Hættan við alla hugmyndafræði er sú að hún hafnar fyrirfram gildi gagnrýninnar hugsunar og telur sig þegar hafa höndlað sannleikann.“ Forysta Sjálfstæðisflokksin hefur í gegnum tíðina komið bönkum og opinberum rekstri í hendur vina og vandamanna í skjóli hugmyndafræðilegs hugsanaleysis. Nú fellur það í hlut almennings að koma í veg fyrir að sá leikur endurtaki sig. Einkavæðing þarf að fara fram á réttum forsendum, ekki þeim einum að Sjálfstæðisflokkurinn heimti hana. Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-66161714662010692672021-01-10T11:19:00.007+00:002021-01-27T17:33:44.186+00:00Þjóðgarður er meira en merkimiðinnUmhverfisráðherra hefur lagt fram stjórnarfrumvarp á Alþingi um hálendisþjóðgarð. Viðbrögð við frumvarpinu hafa vakið furðu, sér í lagi margir fyrirvarar samstarfsflokka Vinstri Grænna í ríkisstjórn, Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks. Af þessu tilefni ræddi ég við Auði Önnu Magnúsdóttur, framkvæmdastjóra Landverndar, en náttúruverndarhreyfingin hefur fjölmargt við hálendisfrumvarpið að athuga þó að það hafi ekki farið eins hátt í fjölmiðlum og óánægja sveitarstjórnarmanna. <div><a href="https://www.blogger.com/#">Hægt er að hlusta á hlaðvarpið með því að smella hér</a> eða í öllum hlaðvarpsveitum.</div>
<iframe src="https://anchor.fm/gudmundurhordur/embed/episodes/jgarur-er-meira-en-merkimiinn-eocdsu" height="102px" width="400px" frameborder="0" scrolling="no"></iframe>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-55246702073469015252020-11-11T10:53:00.002+00:002020-11-17T11:35:02.313+00:00Rjúfum klíkuböndin í bankakerfinuÞað getur verið hjálplegt fyrir skilning okkar á sögunni og þróun hennar að skipta henni í tímabil. Þannig hefur stjórnmálasögu 20. aldar t.d. verið skipt í tímabil sjálfstæðisstjórnmála og stéttastjórnmála til að útskýra þróun flokkakerfisins og helstu átakamála. Eins auðveldar það okkur að skilja þróun atvinnulífs og neytendamála ef við skiptum öldinni upp í tímabil frjálsra viðskipti og hafta. Þó að stjórnmálaumræðan beri þess kannski ekki merki þá stöndum við núna á mikilvægum skilum tveggja tímabila í Íslandssögunni þar sem grundvöllur valda og áhrifa næstu ára eða áratuga verður lagður. Það er nefnilega fátt sem mótar samfélagið á djúpstæðari hátt en bankakerfið og nú bíður okkar að ákveða framtíðar rekstrarfyrirkomulag Landsbanka og Íslandsbanka, en saman mynda þeir um 70% verðmætis alls bankakerfisins.<br /><br />Segja má að saga íslenska bankakerfisins skiptist í þrjú tímabil; Heimastjórnartímabilið (1886-1930), helmingaskiptatímabilið fyrra (1930-1990) og helmingaskiptatímabilið síðara (1990-2008). Heimastjórnartímabilið í bankakerfinu hófst með stofnun Landsbankans árið 1886 og Íslandsbanka 1904 og lauk með gjaldþroti þess síðarnefnda árið 1930. Á þessum tíma réð fámennur hópur völdum, að mestu tengdur Heimastjórnarflokknum, á mjög örlagaríku tímabili í hagsögu þjóðarinnar þar sem til varð fámenn auðstétt kaupmanna og útgerðarmanna og fyrstu íslensku stórfyrirtækin voru stofnuð. Framsóknarflokkurinn, með Jónas frá Hriflu í broddi fylkingar, náði síðan á undraskömmum tíma að komast til valda innan Landsbankans og með gjaldþroti Íslandsbanka 1930 og stofnun Útvegsbanka í kjölfarið má segja að fyrra helmingaskiptakerfi Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks í bankakerfinu hafi byrjað að mótast. Það var síðan meitlað í stein með sögulegum sættum Jónasar og Ólafs Thors, formanns Sjálfstæðisflokksins, í stjórn Landsbankans þegar bjarga þurfti Kveldúlfi, útgerðarfélagi Ólafs og Sambandsfyrirtækjum Framsóknarflokksins frá gjaldþroti undir lok fjórða áratugarins. Kerfið þjónaði þessum flokkshagsmunum mjög vel þar til það varð í raun gjaldþrota, sligað af pólitísku útlánakerfi og lágum vöxtum sem stjórnmálamenn handstýrðu á tímum mikillar og viðvarandi verðbólgu. Kerfið stóð ekki undir sér og fyrra helmingaskiptakerfið fjaraði út á níunda áratugnum með gjaldþroti Útvegsbanka og alvarlegum rekstrarvanda Landsbankans í tengslum við gjaldþrot Sambands íslenskra samvinnufélaga. Tímabilinu lauk með því að vald til vaxtaákvarðana var fært til bankanna sjálfra og einkavæðing þeirra hófst. Þriðja tímabil bankasögunnar, helmingaskiptatímabilið síðara, hófst árið 1990 þegar fjórir litlir einkabankar voru sameinaðir nýlega einkavæddum fjárfestingasjóðum ríkisins undir nafni Íslandsbanka-FBA. Tímabilinu lauk síðan árið 2008 með hruni bankakerfisins í kjölfar misheppnaðrar einkavæðingar ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks á Landsbanka og Búnaðarbanka. <br /><br />Tímabilin þrjú í sögu íslenska bankakerfisins einkenndust öll af miklu valdi fámennra hópa sem nýttu bankakerfið til að stórefnast og skjóta enn styrkari stoðum undir eigin völd í viðskiptalífi og stjórnmálum, oft á kostnað stöðugleika í hagkerfinu og afkomu almennings. Tólf árum eftir bankahrun er enn óljóst hvernig við ætlum að skipuleggja kerfið til frambúðar, hvernig fjórða tímabil bankasögunnar eigi að verða. Ríkisstjórnin hefur boðað einkavæðingu þess þó að skoðanakannanir sýni að einungis 12% kjósenda styðji þá vegferð. Alda, félag um sjálfbærni og lýðræði, hefur lagt til að almenningur fái sjálfur að ákveða framtíðarskipan bankakerfisins á lýðræðislegan hátt með slembivöldu borgaraþingi, skoðanakönnunum og þjóðaratkvæðagreiðslu. Í könnun sem MMR vann fyrir félagið segjast 65% vera fylgjandi slíku ferli. Þingkosningar fara fram á næsta ári og þá gefst stjórnmálaflokkunum tækifæri til að lýsa því fyrir kjósendum hvernig þeir vilji skipuleggja fjórða tímabil bankakerfisins og hvort almenningur eigi að fá að taka þátt í mótun þess. Vonandi nýtum við það tækifæri til að rjúfa þau klíkubönd sem hafa einkennt bankerfið okkar allt frá upphafi og skapa hér kerfi sem stuðlar að fjölbreyttu atvinnulífi, jafnræði og stöðugleika.Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-23943271630204943822020-10-13T09:16:00.014+00:002021-01-27T17:35:05.129+00:00Íslandsmet í undirskriftasöfnunStjórnarskrárfélagið safnar nú undirskriftum almennings við þá kröfu að Alþingi virði niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar frá 2012 og lögfesti nýju stjórnarskrána. Ríkisstjórn Vinstri-grænna, Framsóknar og Sjálfstæðisflokks hefur ekki viljað heyra á þetta minnst og hefur boðað eigin stjórnarskrártillögur. Flokkarinar virðast að vísu ekki ná samstöðu um þessar tillögur og nú er margt sem bendir til að við förum í gegnum enn eitt kjörtímabilið þar sem stjórnarskráin tekur engum breytingum. Undirskriftasöfnun stjórnarskrárfélagsins lýkur mánudaginn 19. október og af því tilefni sló ég á þráðinn til Katrínar Oddsdóttur, eins af forsvarsmönnum Stjórnarskrárfélagsins, og óskaði henni til hamingju með árangurinn, en þegar við ræddum saman voru undirskriftirnar 27494, en eru nú tveimur dögum seinna 28.526. Það er líklega nýtt met innan þess undirskriftakerfis sem rekið er á vegum stjórnvalda<a href="https://listar.island.is/Stydjum/74?fbclid=IwAR1Xi7ryZCXHi10am8VBdpLUqnpu_rN7sA3NYorbAdN9hpaLHkmhPP_dnrQ" target="_blank"> á island.is</a>.<div><br /></div>
<iframe src="https://anchor.fm/gudmundurhordur/embed/episodes/slandsmet--undirskriftasfnun-ekufqt" height="102px" width="400px" frameborder="0" scrolling="no"></iframe>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-86267856865570910822020-09-01T10:27:00.010+00:002021-01-11T13:41:43.830+00:00Slembivalin borgaraþing og rökræðufundirStjórnvöld hafa gert tvær alvöru tilraunir til þátttökulýðræðis á síðustu árum, fyrst með stjórnlagaþinginu og þjóðaratkvæðagreiðslunni árið 2012 og síðan með svonefndum rökræðufundi um breytingar á stjórnarskrá sem haldinn var í nóvember 2019. Við vitum hver urðu afdrif þjóðaratkvæðagreiðslunnar – niðurstaða hennar var hunsuð – en það kemur í ljós á næstu vikum og mánuðum hvort núverandi ríkisstjórn muni taka mark á niðurstöðum 230 Íslendinga sem voru slembivaldir til þátttöku á rökræðufundinum í fyrra, fundar sem ríkisstjórnin sjálf boðaði til. Nýlegar tillögur um forsetaembættið benda þó til þess að lítið tillit verði tekið til rökræðukönnunarinnar. <div><br /></div><div>Ég ræddi við Sævar Finnbogason, doktorsnema í heimspeki sem leggur stund á lýðræðisrannsóknir, stjórnarmann í Öldu lýðræðisfélagi og einn af þeim sem komu að skipulagningu og úrvinnslu fundarins, en hann varar við afleiðingum þess að stjórnvöld hunsi endurtekið niðurstöður lýðræðislegs samráðs við almenning, það muni grafa undan trausti á slíkum aðferðum og leiða til þess að fólk sjái ekki ástæðu til að verja tíma sínum í slíkt samráð. En við Sævar byrjðum okkar spjall á því að ræða um slembivalin borgaraþing og möguleikann á því að efna til slíkra þinga til að ná niðurstöðum í málum sem stjórnmálaflokkarnir virðast ekki ráða við, eins og t.d. fiskveiðistjórnunarkerfið og auðlindaákvæði í stjórnarskrá. <div><br /></div><div><a href="https://open.spotify.com/episode/6AhezqmtPoWSWJQqxWQrfU?si=1dMIJ9qvQmWlQZagAMG4ag">Hlusta á hlaðvarpið á Spotify</a>.</div></div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-10764879245744429972020-08-05T08:05:00.003+00:002020-08-05T08:07:06.127+00:00Vinsamlegt verðmatRagnar Þór Ingólfsson, formaður VR, skrifaði eftirtektarverða færslu á facebooksíðu sína 22. júlí síðastliðinn þar sem hann skoraði á Fjármálaeftirlitið og Héraðssaksóknara að taka til skoðunar viðskipti með Lindarvatn ehf., m.a. vegna aðgerðaleysis stjórna lífeyrissjóðanna sem tengjast viðskiptunum. En það voru lokaorð Ragnars sem vöktu sérstaka forvitni mína: „<em style="box-sizing: inherit;">Ég mun svo halda áfram þar sem frá var horfið og fjalla um fleiri mál sem tengjast þessum snillingum en þá mun ég senda frá mér uppskriftina af því hvernig sjallarnir græða 850 milljónir, og grilla á kvöldin, með því að selja almenningshlutafélaginu Festi, sem er í eigu lífeyrissjóðanna, 3 ára fyrirtæki, sem framleiðir ekki neitt, á 30 faldri ebitda en þar koma við sögu m.a. Magnús Júlíusson fyrrum formaður sambands ungra sjálfstæðismanna og fleiri góðir gestir</em>.“<div><br />Þarna er formaður VR að öllum líkindum að boða umfjöllun um fyrirtækið Íslensk orkumiðlun, en það var í eigu Bjarna Ármannssonar, Kaupfélags Skagfirðinga, Ísfélags Vestmannaeyja og fleiri. Umræddur Magnús Júlíusson er <a href="https://www.iom.is/um-iom/" rel="noopener" style="background-color: transparent; box-sizing: inherit; text-decoration-color: rgb(165, 175, 185); text-decoration-style: solid; transition: all 0.25s cubic-bezier(0, 0, 0.25, 1) 0s;" target="_blank">annar tveggja starfsmanna</a> fyrirtækisins og hluthafi. Festi, eignarhaldsfélag sem er að stærstum hluta í eigu lífeyrissjóðanna, <a href="https://www.vb.is/frettir/festi-kaupir-islenska-orkumidlun/160310/" rel="noopener" style="background-color: transparent; box-sizing: inherit; text-decoration-color: rgb(165, 175, 185); text-decoration-style: solid; transition: all 0.25s cubic-bezier(0, 0, 0.25, 1) 0s;" target="_blank">keypti Íslenska orkumiðlun fyrr á þessu ári</a> fyrir 722 milljónir króna, greitt með hlutabréfum í Festi og reiðufé.<br />Það er tvennt sem vekur sérstaka athygli manns í tengslum við þessi viðskipti, annars vegar þeir einstaklingar sem að þeim standa og hins vegar verðmatið á Íslenskri orkumiðlun. Eins og áður segir var Bjarni Ármannsson stærsti hluthafi Íslenskrar orkumiðlunar og stjórnarformaður þess en þeir sem stjórna Festi eru Þórður Már Jóhannesson stjórnarformaður og Eggert Þór Kristófersson forstjóri. Það þarf ekki að leita lengi á netinu til að komast að því að þessi þrír einstaklingar tengjast viðskipta- og vinaböndum. Í <a href="https://stundin.is/frett/forstjori-n1-neitar-ad-tja-sig-um-milljarda-gjaldt/" rel="noopener" style="background-color: transparent; box-sizing: inherit; text-decoration-color: rgb(165, 175, 185); text-decoration-style: solid; transition: all 0.25s cubic-bezier(0, 0, 0.25, 1) 0s;" target="_blank">umfjöllun Stundarinnar frá 2015</a> segir: „<em style="box-sizing: inherit;">Eggert Þór er nátengdur Bjarna Ármannssyni, fyrrum forstjóra Glitnis og meðal hans nánustu samstarfsmanna</em>“, en í fréttinni er fjallað um 1.200 milljóna króna gjaldþrot einkahlutafélaga Eggerts. Í <a href="https://www.mbl.is/greinasafn/grein/707896/" rel="noopener" style="background-color: transparent; box-sizing: inherit; text-decoration-color: rgb(165, 175, 185); text-decoration-style: solid; transition: all 0.25s cubic-bezier(0, 0, 0.25, 1) 0s;" target="_blank">umfjöllun Morgunblaðsins árið 2003</a> má svo lesa um það að Bjarni Ármannsson hafi ráðið æskuvin sinn Þórð Má til Kaupþings og síðar Straums, en báðir tengjast þeir stórum gjaldþrotamálum Bankahrunsins.</div><div><br />Fyrr á árinu virðast þessir nánu vinir og samstarfsmenn hafa metið Íslenska orkumiðlun, í eigu Bjarna Ármannssonar, á 850 milljónir króna og ákveðið að Festi, fyrirtæki í eigu lífeyrissjóðanna en undir stjórn þeirra Þórðar og Eggerts, keypti félagið. Þetta verðmat vekur þó óneitanlega upp nokkrar spurningar, líkt og Ragnar Þór Ingólfsson hefur bent á. Hann segir að kaupverðið bendi til að fyrirtækið hafi verið keypt á 30 faldri svonefndri EBITDA, en viðteknara viðmið á kaupverði fyrirtækja er fjórum til sex sinnum EBITDA. Íslensk orkumiðlun framleiðir ekkert og á engar stórar eignir, það er bara milliliður á raforkumarkaði milli framleiðanda og kaupanda. Líkurnar á að slíkt fyrirtæki geti boðið betri verð en stóru orkufyrirtækin og skilað eigendum sínum jafnframt viðunandi arði eru litlar sem engar. Auk þess virðast mikilvægustu sölusamningar fyrirtækisins, m.a. við Granda og fleiri fiskvinnslufyrirtæki, vera gerðir til mjög skamms tíma, eða tveggja ára. Framtíð fyrirtækisins hvílir því á afar veikum grunni. Kaup Festi á Íslenskri orkumiðlun eru réttlætt með því að N1, dótturfélag Festa, ætli að færa sig inn á raforkumarkaðinn til að taka þátt í raforkuvæðingu bílaflotans. Það hljómar samt sérkennilega að kaupa veikburða fyrirtæki á 722 milljónir til þess að sinna slíkum viðskiptum þegar það myndi einungis kosta N1 eða Festi 15 milljónir króna að stofna nýtt raforkusölufyrirtæki.</div><div><br />Hátt verðmat Festa á Íslenskri orkumiðlun og persónuleg tengsl forystumanna þessara fyrirtækja hljóta að verða til þess að <a href="https://festi.is/fjarfestatengsl/hluthafalisti/" rel="noopener" style="background-color: transparent; box-sizing: inherit; text-decoration-color: rgb(165, 175, 185); text-decoration-style: solid; transition: all 0.25s cubic-bezier(0, 0, 0.25, 1) 0s;" target="_blank">stærstu hluthafar í Festi</a>, þ.e. Lífeyrissjóður verslunarmanna (11,2%), Gildi – lífeyrissjóður (9,7%), Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins (7,6%) og fleiri lífeyrissjóðir, hefji sérstaka athugun á þessum viðskiptum. Gerist það ekki munu varnaðarorð Ragnars Þórs, formanns VR, halda áfram að bergmála um samfélagið: „<em style="box-sizing: inherit;">Atvinnulífið hefur farið ránshendi um lífeyrissjóði landsmanna árum og áratugum saman í skjóli eftirlitsleysis, meðvirkni verkalýðshreyfingarinnar og ítaka SA í stjórnum lífeyrisjóðanna</em>.“<br /></div>Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-36578208788090866532020-07-10T14:12:00.000+00:002020-07-10T14:12:19.774+00:00Menntamálaráðherra gleymdi meðalhófsreglunniMennta- og menningarmálaráðherra hefur höfðað dómsmál gegn einstaklingi sem vann mál gegn ráðherranum fyrir kærunefnd jafnréttismála. Forsögu málsins þekkja flestir, en ráðherra réð flokksbróður sinn í starf ráðuneytisstjóra menntamálaráðuneytisins. Ráðherra segist hafa aflað lögfræðiálita sem bendi til annmarka í úrskurði nefndarinnar sem valdi lagalegri óvissu. Þess vegna telur ráðherra „brýnt að lagaóvissu verði eytt fyrir dómstólum“. Því miður hefur ráðuneytið neitað að afhenda Kjarnanum umrætt lögfræðiálit en það væri fróðlegt að vita hvort í því sé tillit tekið til meðalhófsreglunnar, reglu sem Umboðsmaður Alþingis hefur sagt að stjórnvöld þurfi ekki einungis að fylgja þegar ákvarðanir eru teknar sem stjórnsýslulög ná til heldur sé grundvallarregla sem stjórnvöld þurfa almennt að fylgja í störfum sínum (nr. 2654/1999). <br /><br />Í 12. grein stjórnsýslulaga segir að ráðherra geti einungis tekið íþyngjandi ákvörðun þegar settu markmiði verði ekki náð með öðru og vægara móti. Í greinargerð með frumvarpi að stjórnsýslulögum segir um þessa grein: „Stjórnvöld verða að gæta hófs í meðferð valds síns. Er stjórnvaldi því ekki aðeins skylt að líta til þess markmiðs sem starf þess stefnir að, heldur ber því einnig að taka tillit til hagsmuna og réttinda þeirra einstaklinga og lögaðila sem athafnir stjórnvaldsins og valdbeiting beinist að“. Svo segir að ákvæðið feli í sér „að ef fleiri úrræða er völ er þjónað geta því markmiði, sem að er stefnt, skal velja það úrræði sem vægast er. Íþyngjandi ákvörðun skal þannig aðeins taka að ekki sé völ vægara úrræðis sem þjónað geti markmiðinu“.<br /><br />Við þurfum ekki að deila um það að kæra ráðuneytis gegn einstaklingi er íþyngjandi fyrir viðkomandi. Það þarf heldur enginn að velkjast í vafa um að ráðherra og ríkisstjórn hafa önnur og mildari úrræði til að bæta úr lagalegum annmörkum eða óvissu í þessu máli, t.d. með því að leggja fram frumvarp til breytinga á jafnréttislögum. Mennta- og menningarmálaráðherra valdi hins vegar harkalegasta úrræðið, því þó að í 5. grein jafnréttislaga sé gert ráð fyrir að hægt sé að höfða mál til ógildingar úrskurða kærunefndar jafnréttismála fyrir dómstólum, þá er sá valkostur eðlilegur farvegur fyrir einstaklinga, fyrirtæki og félagasamtök, ekki ráðuneyti sem bundið er af meðalhófsreglunni. Ráðherra hlýtur einnig að þurfa að taka mið af siðareglum ráðherra, en í 1. grein þeirra segir að ráðherra beri að beita ráðherravaldi af hófsemi og sanngirni.<br /><br />Í umræddu máli hefur menntamálaráðherra reynt að skýla sér á bak við ráðgefandi hæfnisnefnd sem henni bar að skipa samkvæmt lögum um Stjórnarráðið. Slíkar nefndir eiga að stuðla að því að val á ráðuneytisstjórum ráðist af hæfni umsækjenda og að ferlið hafi jafnræði og gagnsæi að leiðarljósi. <br /><br />Menntamálaráðherra gróf hins vegar undan þessu faglega ferli strax í upphafi með því að skipa pólitískan fulltrúa sinn til að stýra starfi hæfnisnefndarinnar. Í úrskurði kærunefndar jafnréttismála, sem skipuð er þremur fulltrúum tilnefndum af Hæstarétti, kemur skýrt fram að hæfnisnefndin hafi ekki vandað nægilega til verka, t.d. við mat á því hvernig umsækjendur uppfylltu hæfniskröfur. Við mat á huglægum þáttum eins og leiðtogahæfileikum hafi síðan ekki verið rætt við umsagnaraðila og ósamræmis hafi gætt við matið sem ráðuneytið hafi ekki getað útskýrt. Þannig hafi hæfnisnefndin og ráðuneytið vanmetið kærandann varðandi menntun, reynslu af opinberri stjórnsýslu, leiðtogahæfileika og tjáningu í ræðu og riti. Síðan hafi verulega skort á efnislegan rökstuðning ráðuneytisins í málatilbúnaði þess hjá kærunefndinni. Því hafi ráðuneytinu ekki tekist að sýna fram á að aðrar ástæður en kyn hafi legið til grundvallar ákvörðunar um ráðninguna.<br /><br />Sennilega mun þetta mál þróast á svipaðan veg og mál þeirra ráðherra sem hafa brotið grundvallarreglur stjórnkerfisins í störfum sínum á undanförnum árum, þ.á.m. þeirra tveggja dómsmálaráðherra sem sögðu af sér 2014 og 2019. Sömu örlög hljóta að bíða ráðherra sem brýtur með þessum hætti meginreglu í samskiptum stjórnvalds og almennings og sem grefur um leið svo gróflega undan gildum og markmiðum jafnréttislaga.Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-79206104809965381592020-06-05T22:04:00.008+00:002021-01-11T13:40:26.494+00:00Öll þjóðfélög á öllum tímum hafa notað vímuefniHlaðvarpið að þessu sinni er viðtal sem ég átti við Þorstein Úlfar Björnsson, en hann hefur <a href="https://issuu.com/thorsteinnulfar">skrifað bækur um sögu vímuefnanotkunar og það sem hann kallar fáránleika fíknistríðsins.</a> Þá hefur hann nýverið birt nokkrar greinar um sama efni á Kjarnanum. Við settumst niður og ræddum um frjálslyndari viðhorf til kannabisneyslu, aukinn skilning á læknandi áhrifum hugvíkkandi efna og cbd-olíu, áhrif nýrra laga um neyslurými og reynslu Þorsteins af neyslu sveppa sem hann segir að hafi hjálpað sér að vinna úr erfiðum tilfinningum. <br /><br />Ég vil árétta að þó að við ræðum vímuefni á hlutlausum, stundum jákvæðum nótum, þá er það alls ekki ætlun mín að hvetja til neyslu slíkra efna. Sjálfur er ég sannfærður um að vímuefnaneysla geti varla verið mannbætandi, en að sama skapi þykist ég vita að það verði aldrei komið í veg fyrir að mannskepnan leitist eftir því að komast í vímuástand til afslöppunar eða gleðiauka, til að fylla upp í tómleikatilfinningu, fá frí frá erfiðum minningum eða tilfinningum, nú eða bara til að svala forvitni. Sagan ætti að hafa kennt okkur það um mannlegt eðli. Þá hefur orðið mikil breyting á viðhorfum vísindasamfélagsins til vímuefnaneyslu í lækningaskini, marijuana nýtist t.d. til að draga úr verkjum og ógleði meðal krabbameinssjúkra og hugvíkkandi efni eins og LSD virðast geta, í litlum skömmtum, haft jákvæð áhrif á þá sem glíma við þunglyndi og kvíða. Það er þess vegna að mínu mati skaðleg einföldun að draga upp svarthvíta mynd af vímuefnum og glæpavæða sum þeirra og neytendur þeirra. Það hlýtur að vera að betra að nálgast þessa umræðu á raunsærri, heiðarlegri og mannúðlegri hátt. <br /><br /><div><a href="https://open.spotify.com/episode/08KsLm2t3FWUCWcYUEX0xt?si=dUNBVamlS4eCu7V2HyPRZw">Hlusta á hlaðvarpið í Spotify</a>.</div>
Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-17231559920536314052020-05-13T17:32:00.006+00:002020-12-30T15:12:44.417+00:00„Þú ert fólkið sem kaus þig“Viðtal sem ég átti við Andrés Inga Jónsson, þingmann utan flokka, en hann hefur setið á þingi fyrir Vinstri Græna frá 2016 en sagði sig úr þingflokknum fyrir hálfu ári síðan. Við ræddum um það hvernig sé að vera þingmaður án flokks, um stjórnarmyndunina 2017, dramatíska flokkráðs- og þingfundi, stjórnarskrána, lýðræðismálin, umhverfismálin og framtíð Andrésar í stjórnmálum. Síðan svaraði hann einnig nokkrum spurningum af twitter og facebook, m.a. um smekk á tónlist, bjór og sósum.
<br />
<br />
Þú getur hlustað á viðtalið í spilaranum hér að neðan en þú getur einnig gerst áskrifandi að hlaðvarpinu á hlaðvarpsveitum, t.d. <a href="https://www.google.com/podcasts?feed=aHR0cHM6Ly9hbmNob3IuZm0vcy8xZmZkYzY2Yy9wb2RjYXN0L3Jzcw==">Google Podcast</a>, <a href="https://podcasts.apple.com/us/podcast/gu%C3%B0mundur-h%C3%B6r%C3%B0ur/id1193365597?uo=4">Apple Podcast</a> og <a href="https://open.spotify.com/show/7t2OWWoGbqqDZn6fe0oLUz">Spotify</a>.<br />
<br />
<iframe src="https://open.spotify.com/embed-podcast/episode/0DUwe8gWi84gcQgqYDQWKj" width="100%" height="232" frameborder="0" allowtransparency="true" allow="encrypted-media"></iframe>
Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-10978709.post-8306794197736753832020-05-07T14:08:00.002+00:002020-05-13T17:47:46.588+00:00Bankar eiga að vera bankar SjálfstæðisflokksinsMikilvægi bankakerfisins í samfélagsgerðinni verður aldrei ofmetið en um það liggur leiðin að völdum í viðskiptalífi og stjórnmálum. Sjálfstæðisflokkurinn hefur líklega gengið lengst íslenskra stjórnmálaflokka í að viðhalda áhrifum sínum innan bankakerfisins í gegnum tíðina. Til marks um það má nefna nokkur af stærstu gjaldþrotamálum Íslandssögunnar þar sem fulltrúar flokksins sátu allt í kringum borðið, t.d. <a href="https://blog.dv.is/larahanna/2010/03/01/stridid-um-bankana/">einkavæðingu bankanna</a> og <a href="https://www.rna.is/eldri-nefndir/addragandi-og-orsakir-falls-islensku-bankanna-2008/skyrsla-nefndarinnar/bindi-8/vidauki-1/">bankahrunið</a> í upphafi aldarinnar, <a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hafskipsm%C3%A1li%C3%B0">Hafskipsmálið</a> og gjaldþrot Útvegsbanka á níunda áratug síðustu aldar og jafnframt Kveldúlfsmálið á fjórða áratugnum. Þessi eitraða blanda stjórnmála- og bankakerfis hefur skapað kerfi spillingar, fjárhagslegs óhófs og efnahagslegra hamfara. Almenningur stendur á hliðarlínunni og horfir á kerfið rísa og falla á um það bil tíu ára fresti með verðbólguskotum, gengisfalli og miklum verðhækkunum á nauðsynjavörum og húsnæðislánum. Hinir, þessir sem hafa beinan aðgang að valdafólki innan bankakerfisins, geta hins vegar nýtt sér efnhagshamfarirnar með gjaldeyrisviðskiptum, erlendum skattaskjólum, skuldlausum eignum, uppboðum á eignum gjaldþrota launafólks og nú síðast fjárfestingaleið Seðlabankans.<br />
<br />
Í dag fer Sjálfstæðisflokkurinn með mikil völd í bankakerfinu í gegnum Bankasýslu ríkisins þar sem flokkurinn heldur um stjórnvölinn með tvo af þremur stjórnarmönnum, annars vegar pólitískan trúnaðarmann formanns flokksins og hins vegar fyrrverandi þingmann hans. Það þarf því engan að undra að fyrrverandi varaformanni Sjálfstæðisflokksins hafi verið treyst fyrir formennsku í bankaráði Íslandsbanka fyrir hönd Bankasýslunnar til margra ára. Þessi völd hafa reynst flokknum svo mikilvæg að hætt hefur verið við að leggja Bankasýsluna niður <a href="https://kjarninn.is/skyring/2018-11-26-bradabirgdaakvaedi-afnemur-timaramma-utan-um-starfsemi-bankasyslu-rikisins/%20">eins og lög gerðu ráð fyrir</a>. Sjálfstæðismenn hafa líka verið fyrirferðarmiklir við stjórnvölinn í Arionbanka, eina stóra viðskiptabankanum sem ekki er í opinberri eigu. Reyndar <a href="https://kjarninn.is/frettir/2020-03-06-vill-vita-hverjir-raunverulega-eiga-arion-banka/">fær almenningur ekki að vita hverjir stærstu eigendur bankans</a> eru á sama tíma og smæstu félagasamtökum og húsfélögum hefur verið gert að upplýsa stjórnvöld um „raunverulegt eignarhald“. Stjórnarformaður Arionbanka hefur verið áhrifamaður í Sjálfstæðisflokknum til áratuga og var í hinum alræmda <a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Eimrei%C3%B0arh%C3%B3purinn">Eimreiðarhópi</a>, m.a. með áðurnefndum fyrrverandi varaformanni Sjálfstæðisflokksins. Annar stjórnarmaður hefur verið fulltrúi flokksins í stjórn RÚV og landskjörstjórn. Bankastjóri Arionbanka er fyrrverandi aðstoðarmaður formanns flokksins í fjármálaráðuneytinu og aðstoðarbankastjórinn er bróðir varaformanns Sjálfstæðisflokksins. Um tengsl smærri banka við flokkinn hefur líka <a href="https://stundin.is/frett/vidtaek-tengsl-sjalfstaedisflokksins-vid-gamma-kom/">talsvert verið fjallað</a>, t.d. hinn alræmda og nú gjaldþrota Gamma. Sjálfstæðisflokkurinn er ekki bara stjórnmálaflokkur, hann er miklu heldur einn armur valdabandalags frekar fámenns hóps fólks innan bankakerfis og viðskiptalífs.<br />
<br />
Það er því ekki að ástæðulausu sem Sjálfstæðisflokkurinn hafnar öllum tillögum um að nýta tækifærið með opinberu eignarhaldi á Landsbankanum til að stofna samfélagsbanka. Flokkurinn sér aðeins tvo kosti í stöðunni svo hann haldi áfram um alla þræði bankakerfisins, óbreytt ástand eða einkavæðingu. Framtíðarsýn meirihluta almennings er hins vegar önnur og betri ef marka má <a href="https://alda.is/2020/03/30/frettatilkynning-framtid-bankakerfisins-verdi-akvedin-i-samradi-vid-almenning/">skoðanakönnun sem Gallup gerði nýverið fyrir Öldu, félag um sjálfbærni og lýðræði</a>. Samkvæmt henni eru einungis 19% aðspurðra hlynnt einkavæðingu bankanna en 62% andvíg og 65% telja að ákveða eigi framtíð bankakerfisins með lýðræðislegum hætti, t.d. borgaraþingi. Þá reyndust 58% hlynnt því að Landsbankanum verði breytt í samfélagsbanka en einungis 15% voru því andvíg. Þessu hljóta ráðherrar og þingmenn Framsóknarflokks og Vinstri-grænna að taka fagnandi, en flokkarnir hafa talað fyrir samfélagsbanka og samþykkt ályktanir slíkum bankarekstri til stuðnings. Í <a href="https://vg.is/stefna/efnahagsmal/">stefnuskrá Vinstri-grænna</a> segir t.d. að gera eigi „nauðsynlegar lagabreytingar til að skapa umgjörð um starfsemi samfélagsbanka sem starfa samkvæmt umhverfis- og samfélagssjónarmiðum“. Og formaður flokksins hefur farið fögrum orðum um samfélagsbanka í þingsal: „Ég hef opinberlega lýst yfir miklum áhuga á að við ræðum þessi mál hér í þinginu. Það er að segja að sá banki sem er í eigu hins opinbera hann starfi samkvæmt öðrum lögmálum en við sjáum almennt í bankastarfsemi og auðvitað er slík starfsemi vel þekkt. Ég vil nú bara minna á það að Umhverfisverðlaun Norðurlandaráðs runnu til slíks samfélagsbanka fyrir nokkrum árum“. Flokksþing Framsóknarflokksins hefur ályktað á sömu nótum: „Framsóknarflokkurinn telur að annar ríkisbankanna eigi að vera áfram í eigu þjóðarinnar, með það að markmiði að þjóna samfélaginu sem best. Til að bregðast við fákeppni á bankamarkaði er nauðsynlegt að samfélagsbanki hafi þann tilgang að bjóða góða þjónustu á sem bestum kjörum. Þannig má efla samkeppni í bankaþjónustu á landsvísu.“ Og þingmaður Framsóknarflokksins og formaður fjárlaganefndar Alþingis hefur rætt þá hugmynd í þingsal að breyta öðrum ríkisbankanum í samfélagsbanka að þýskri fyrirmynd: „Sparisjóðirnir þýsku njóta trausts. Um 40% af umfangi fjármálakerfisins þar eru sparisjóðir. Þeir vinna fyrir nærumhverfið og hafa það á stefnuskrá sinni að sinna viðskiptum einstaklinga og fyrirtækja á samfélagslegum forsendum.“<br />
<br />
Vinstri-græn og Framsóknarflokkurinn fengu nítján þingmenn í síðustu kosningum en Sjálfstæðisflokkurinn sextán. Með þessum sextán þingmönnum, 25% atkvæða í kosningum, hefur Sjálfstæðisflokkurinn fengið að vera einráður í málefnum bankakerfisins. Stofnun samfélagsbanka hefur ekki þokast fram um eitt skref, enda hefur formaður Sjálfstæðisflokksins sagt algjörlega mótfallinn hugmyndinni og að „<a href="https://kjarninn.is/frettir/2016-01-21-bjarna-list-ekkert-ad-gera-landsbankann-ad-samfelagsbanka/">bankar eigi að vera bankar</a>”. Hann hefði líka getað orðað þetta svona: Bankar Sjálfstæðisflokksins eiga að vera bankar Sjálfstæðisflokksins. Því miður virðast ráðherrar og þingmenn Framsóknarflokks og Vinstri-grænna hafa gefist upp á sannfæringu sinni í þessu máli, jafnvel þótt hún njóti stuðnings meirihluta kjósenda og þingmanna. Sá rúmi meirihluti almennings sem treystir ekki bankakerfinu sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur mótað og stjórnað mun því ekki fá að njóta hófstillts bankakerfis sem stuðlar að efnahagslegum stöðugleika. Sjálfstæðiflokkurinn leyfir það ekki.
Guðmundur Hörður Guðmundssonhttp://www.blogger.com/profile/09024122222833578036noreply@blogger.com